Dążymy do celu
Zastosowanie antyseptyków i lawaseptyków w terapii trudno gojących się ran
Magdalena Antoszewska1
lek. Dorota Mehrholz2
dr hab. n. med. Wioletta Barańska-Rybak, prof. nadzw. GUMed2
- Przegląd powszechnie stosowanych substancji odkażających, z podziałem na lawaseptyki i środki antyseptyczne – charakterystyka i spektrum ich działania
- Najczęstsze przyczyny powstawania ran przewlekłych, wyjaśnienie terminów opisujących ich stan mikrobiologiczny, a także postępowanie z nimi
- Które preparaty nie są zalecane do leczenia ran przewlekłych i dlaczego?
W terapii ran przewlekłych częstym problemem jest infekcja w ranie. Powszechnie wiadomo, że mikroorganizmy bytują w ranach w formie biofilmu. Złożona natura biofilmu zwiększa ryzyko infekcji bakteryjnej i może utrudnić leczenie. Antyseptyka ran przewlekłych pełni ważną rolę w ich efektywnym leczeniu. Gdy rana jest zagrożona wystąpieniem infekcji, antyseptyki mogą zapobiec jej pojawieniu się. Do przemywania i odkażania ran używa się lawaseptyków i antyseptyków.
Lawaseptyki mogą zawierać substancje antybakteryjne. Podchloryny oraz poliheksametylen biguanidu (PHMB) to lawaseptyki o wysokiej skuteczności wobec drobnoustrojów. Do lawaseptyków niezawierających substancji odkażających należą: płyn Ringera i 0,9-% roztwór chlorku sodu. Lawaseptyk to produkt, który oprócz właściwości odkażających wykazuje działanie stymulujące gojenie ran.
Antyseptyki wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe, ale nie przyspieszają gojenia rany. Do antyseptyków zalecanych do leczenia ran przewlekłych należą jodopowidon oraz oktenidyna. Chloroheksydyna, etakrydyna, chlorek benzalkoniowy, kliochinol oraz nadtlenek wodoru aktualnie nie są zlecane do odkażania ran przewlekłych. W niniejszej pracy dokonano przeglądu powszechnie stosowanych lawaseptyków i środków antyseptycznych (tabela 1).
Rany przewlekłe
Rany przewlekłe stanowią poważny problem na całym świecie1.Szacuje się, że dotyczy on 1-1,5% całej populacji i około 3% populacji powyżej 60 r.ż.2 Ranę nazywamy przewlekłą, gdy w ciągu miesiąca nie dojdzie do przywrócenia anatomicznej i funkcjonalnej integralności skóry1.
Najczęstsze przyczyny ran przewlekłych to:
- przewlekła niewydolność żylna
- miażdżyca
- cukrzyca.
Bez względu na etiologię ran, stwierdza się w nich obecność bakterii, jednak ich występowanie nie jest równoznaczne z infekcją3.
Wyróżniamy kilka terminów, które precyzyjnie opisują stan mikrobiologiczny rany. Kontaminacja rany to zasiedlenie jej przez bakterie, ale bez obecnej odpowiedzi gospodarza na drobnoustroje.
Kolonizacja rany to obecność namnażających się bakterii, przy nieznacznej odpowiedzi ze strony układu odpornościowego gospodarza.
