Jakie działania mogą poprawić przestrzeganie zaleceń lekarskich?

W celu poprawy poziomu stosowania się pacjentów do zaleceń lekarskich, a co za tym idzie – ich dobrostanu, proponuje się różne strategie, m.in.:

• udostępnianie pacjentom ulotek informacyjnych o chorobie
• zapisywanie łatwo zrozumiałych zaleceń oraz ich omawianie
• wybór preparatu z uwzględnieniem preferencji pacjenta
• przedstawianie sposobu działania, bezpieczeństwa i możliwych działań niepożądanych proponowanej terapii
• próbę identyfikacji wpływu czynników psychosocjalnych.

Wang i wsp. u 41,5% badanych pacjentów z łuszczycą wykazali niski poziom przestrzegania zaleceń lekarskich. Co ciekawe, po wdrożeniu edukacji w trakcie 6-miesięcznego leczenia odnotowano istotną poprawę w zakresie stosowania się do zaleceń (83,7% vs. 6,4% w grupie kontrolnej pacjentów bez interwencji)⁴. Autorzy potwierdzili znamienną rolę edukacji, wyrażającą się także we wzroście skuteczności leczenia.

Aby poprawić przestrzeganie zaleceń lekarskich, proponuje się również działania zwiększające motywację pacjentów, podejmowane zarówno w trakcie stacjonarnych wizyt lekarskich, jak i za pośrednictwem telemedycyny. Korzystne efekty mogą przynieść motywujące i przypominające SMS-y, spotkania online w grupach społecznościowych zrzeszających osoby z łuszczycą, akcje edukacyjne i warsztaty prowadzone przez dermatologów oraz lekarzy innych specjalności^3,11,13. Niezwykle pomocne okazują się także elektroniczne metody monitorujące przyjmowanie leków lub przypominające o konieczności aplikacji preparatu miejscowego.

Svendsen i wsp. w randomizowanym badaniu oceniali przydatność aplikacji na smartfony w mobilizowaniu pacjentów do stosowania terapii miejscowej preparatem zawierającym kalcypotriol z betametazonem w formie piany. Po 4 tygod­niach w grupie stosującej aplikację mobilną znamiennie więcej pacjentów przestrzegało zaleceń niż w grupie kontrolnej bez interwencji (65% vs. 38%), badani w pierwszej grupie uzyskali również większą poprawę kliniczną¹⁹. Wyniki badania dowodzą, że obecne zdigitalizowane czasy dają wiele możliwości i mogą wspomagać realizację opieki medycznej oraz farmakoterapii. Dostępne są różne platformy i aplikacje mobilne, w których pacjent ma łatwy dostęp do przejrzystych informacji o stosowanych lekach, może również korzystać z panelu monitorującego przyjmowanie preparatów leczniczych.

Do przestrzegania zaleceń lekarskich mogą się przyczynić także działania dotyczące samej opieki zdrowotnej. Istnieje potrzeba zwiększenia świadomości i wiedzy personelu medycznego – w tym lekarzy, zwłaszcza innych specjalności – na temat łuszczycy, metod jej leczenia oraz współchorobowości, z powodu której pacjenci powinni być poddawani skriningowi (choroby współistniejące stanowią dodatkowe obciążenie zdrowotne i socjoekonomiczne)^3,11. Wskazana jest poprawa dostępu do lekarzy, w tym dermatologów. Wyniki badań potwierdzają także kluczową rolę pielęgniarek zajmujących się pacjentami dermatologicznymi w procesie terapeutycznym – mogą one prowadzić edukację i udzielać chorym praktycznych wskazówek dotyczących terapii miejscowej, przyczyniając się do odciążenia lekarzy w ich pracy. Wykazano, że po spotkaniach edukacyjnych z pielęgniarkami 1/3 pacjentów odwołała wizyty kontrolne u lekarzy, a wspomagająca opieka pielęgniarska wpłynęła na większą regularność stosowania terapii oraz jej lepszą skuteczność^3,20.

Podsumowanie

Problem niestosowania terapii miejscowej łuszczycy zgodnie z zaleceniami dermatologów jest zjawiskiem częstym i wieloczynnikowym. Skuteczność preparatu, łatwość jego aplikacji, a także potrzeby i obciążenia psychospołeczne pacjenta powinny być uwzględnione przez lekarza przy ustalaniu postępowania terapeutycznego. Podstawą poprawy poziomu stosowania się do zaleceń lekarskich jest komunikacja lekarza z pacjentem oparta na zaufaniu i empatii. Edukacja dotycząca zarówno samej choroby, jak i jej terapii oraz zrozumiałe zalecenia są niezbędne w celu ich lepszego przestrzegania. Potrzeba zatem holistycznego podejścia do pacjenta i spersonalizowanej opieki medycznej oraz dalszych badań nad strategiami, które poprawią poziom stosowania się do zaleceń terapeutycznych, przekładając się na większą efektywność leczenia i jakość życia pacjentów z łuszczycą.

Grant edukacyjny