Wskazania do terapii antyandrogenowej i mechanizm jej działania

Terapia antyandrogenowa polega na stosowaniu leków hamujących wpływ hormonów płciowych męskich. Wykorzystuje się ją w leczeniu objawów hiperandrogenizmu oraz schorzeń skóry i włosów, takich jak:

• trądzik
• łojotok
• hirsutyzm
• łysienie androgenowe
• trądzik odwrócony (HS – hidradenitis suppurativa)¹.

Hiperandrogenizm obejmuje liczne jednostki kliniczne, do których należą:

• zespół policystycznych jajników (PCOS – polycystic ovary syndrome)
• hirsutyzm idiopatyczny (IH – idiopathic hirsutism)
• zespół HAIR-AN – hiperandrogenizm, insulinooporność i rogowacenie ciemne (hyperandrogenism, insulin resistance and acanthosis nigricans)
• wrodzony przerost nadnerczy z niedoboru 21-hydroksylazy – postać klasyczna (CAH – classical congenital adrenal hyperplasia due to 21-hydroxylase deficiency)
• wrodzony przerost nadnerczy z niedoboru 21-hydroksylazy – postać nieklasyczna (NCAH – nonclassical congenital adrenal hyperplasia due to 21-hydroxylase deficiency)
• nowotwory wydzielające androgeny (ASN – androgen-secreting neoplasms)².

Gruczoł łojowy bierze udział w syntezie androgenów. Testosteron jest wytwarzany z dehydroepiandrosteronu (DHEA) i androstendionu w skórze poprzez działanie dehydrogenazy 3β-hydroksysteroidowej (3β-HSD) i dehydrogenazy 17β-hydroksysteroidowej (17β-HSD). Następnie testosteron może być przekształcony w estradiol przez aromatazę lub do dihydrotestosteronu (DHT) przez 5α-reduktazę. DHT wykazuje 10-krotnie silniejsze wiązanie z receptorem androgenowym. Wykazano również, że odbywa się tu proces przekształcenia 17-hydroksyprogesteronu bezpośrednio do DHT, z pominięciem testosteronu, podczas gdy 17β-HSD typu II może inaktywować działanie testosteronu i DHT³. Proces biosyntezy androgenów przedstawiono na rycinie 1. Ponadto dochodzi do aktywacji szlaku sygnałowego PI3K/Akt/FoxO1/mTOR, który jest odpowiedzialny za interakcje między androgenami, insuliną, insulinopodobnym czynnikiem wzrostu (IGF-1 – insulin-like growth factor 1) i dietą hiperglikemiczną w trądziku. Androgeny nie tylko regulują syntezę łoju w sebocytach, ale także wpływają na stan zapalny w trądziku⁴.

Wyższa aktywność 5α-reduktazy jest obserwowana u pacjentów z trądzikiem, podczas gdy wyższe stężenia siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEAS) obserwuje się zwykle u pacjentów z trądzikiem przedpokwitaniowym. Wykazano również, że DHEAS poprzez mech...