Dermatologia w praktyce klinicznej

Rola kwasu azelainowego w leczeniu trądziku

Zuzanna Świerczewska
prof. dr hab. n. med. Wioletta Barańska-Rybak

Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii, Wydział Lekarski, Gdański Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Wioletta Barańska-Rybak

Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii

Wydział Lekarski

Gdański Uniwersytet Medyczny

ul. M. Smoluchowskiego 17

80-214 Gdańsk

  • Wykorzystanie kwasu azelainowego w dermatologii
  • Przegląd badań dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa stosowania tej substancji
  • Zalety i korzyści oraz niezbędne środki ostrożności

Trądzik pospolity (acne vulgaris) jest uważany za jedną z najpowszechniejszych chorób skóry na świecie. Szacuje się, że dotyka aż 85% pacjentów w wieku od 12 do 24 lat, a jego pierwsze objawy mogą pojawić się jeszcze przed okresem dojrzewania1. Nierzadko problem ten dotyczy również osób powyżej 25 r.ż. Schorzenie w jednakowym stopniu dotyka kobiet i mężczyzn.

Trądzik jest przewlekłą chorobą zapalną skóry – proces chorobowy toczy się w obrębie jednostki włosowo-łojowej. Patogeneza trądziku jest uważana za złożoną, z kluczową rolą przypisywaną procesom zapalnym, nadczynności gruczołów łojowych oraz nadmiernej keratynizacji ujść mieszków włosowych, co koreluje ze zwiększoną aktywnością androgenów. W procesie powstawania zmian trądzikowych na uwagę zasługuje również wpływ kolonizacji mieszków przez Cutibacterium acnes (C. acnes, dawniej Propionibacterium acnes)2.

Na podstawie liczby i charakteru zmian skórnych trądzik można zaklasyfikować jako łagodny, umiarkowany lub ciężki. U większości pacjentów występuje łagodna postać choroby, jednak u ok. 15% chorych trądzik ma ciężki przebieg. Plan terapeutyczny dobiera się w zależności od stopnia nasilenia zmian skórnych. Do głównych celów terapii przeciwtrądzikowej należy złagodzenie objawów i zapobieganie ich następstwom, ze szczególnym naciskiem na proces bliznowacenia. Podstawą leczenia trądziku zaskórnikowego są miejscowe retinoidy, nadtlenek benzoilu i kwas azelainowy. W przypadku łagodnej i umiarkowanej postaci trądziku grudkowo-krostkowego rekomenduje się miejscowe preparaty złożone z antybiotyku z nadtlenkiem benzoilu lub retinoidem albo z nadtlenku benzoilu z retinoidem. Z uwagi na powszechnie rosnącą lekooporność obserwuje się odejście od monoterapii antybiotykowej w kierunku częstszego stosowania wspomnianych środków. Zmiany grudkowo-krostkowe o charakterze ciężkim są wskazaniem do włączenia systemowej antybiotykoterapii w połączeniu z lekami miejscowymi niezawierającymi antybiotyków, czyli nadtlenkiem benzoilu, retinoidami czy kwasem azelainowym. W przypadku najcięższych form trądziku, opornych na dotychczas prowadzone leczenie preparatami przeciwbakteryjnymi działającymi ogólnoustrojowo, a także lekami stosowanymi zewnętrznie, podawana jest doustna izotretynoina w dawce dobranej dla chorego. Biorąc pod uwagę skalę problemu, nadal poszukuje się najskuteczniejszych metod wspomagających redukcję zmian trądzikowych, o możliwie najmniejszej liczbie działań niepożądanych.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Patogeneza trądziku pospolitego

Patogeneza trądziku pospolitego jest stosunkowo dobrze znana. Uważa się, że w procesie chorobotwórczym biorą udział 4 główne mechanizmy, które wzajemnie się nakładając, [...]

Kwas azelainowy i jego zastosowanie w dermatologii

Pod względem chemicznym kwas azelainowy (AzA – azelaic acid) należy do grupy nasyconych kwasów dikarboksylowych4. Jest substancją naturalnie występującą w przyrodzie, produkowaną [...]

Skuteczność kwasu azelainowego

Korzystne działanie kwasu azelainowego zostało potwierdzone w licznych badaniach naukowych, które wykazały zasadność jego stosowania w wybranych dermatozach. W celu zbadania profilu skuteczności [...]

Działania niepożądane i środki ostrożności

Działania niepożądane kwasu azelainowego są łagodne i przemijające. Do najczęściej zgłaszanych przez pacjentów należą: uczucie pieczenia, świąd, łuszczenie się skóry i rumień w obrębie [...]

Podsumowanie

Trądzik pospolity jest powszechnym schorzeniem w populacji ogólnej. Ze względu na jego przewlekły charakter istotną rolę w skutecznym leczeniu odgrywa dobra współpraca chorego [...]

Do góry