Metody terapeutyczne w dermatologii
Patogeneza łuszczycy a możliwości terapeutyczne
lek. Aleksandra Górecka1
dr n. med. Elżbieta Szymańska1,2
prof. dr hab. n. med. Irena Walecka1,2
- Patogeneza łuszczycy – co wiemy, a czego jeszcze musimy się dowiedzieć
- Terapie systemowe neutralizujące prozapalną odpowiedź autoimmunologiczną
- Możliwości leczenia biologicznego łuszczycy dostępne w Polsce
Łuszczyca jest przewlekłą chorobą zapalną skóry o podłożu immunologicznym, dotyczącą ok. 1-3% światowej populacji1. Często współistnieje z innymi chorobami ogólnoustrojowymi, w tym z nadciśnieniem tętniczym, hipercholesterolemią, cukrzycą, otyłością, zespołem metabolicznym, chorobami zapalnymi jelit, schorzeniami układu sercowo-naczyniowego czy depresją2. Łuszczycy skóry może również towarzyszyć łuszczycowe zapalenie stawów.
Patogeneza łuszczycy wciąż nie jest do końca poznana, jednak wiadomo, że dominującą rolę odgrywają w niej wydzielane przez zaktywowane komórki układu odpornościowego cytokiny prozapalne, takie jak czynnik martwicy nowotworu α(TNF-α – tumor necrosis factor α) oraz interleukiny – IL-12, IL-17 i IL-23. Prowadzą one do proliferacji keratynocytów, różnicowania limfocytów T, B i komórek cytotoksycznych NK (natural killer), wytworzenia ogólnoustrojowego stanu zapalnego oraz rozwoju łuszczycy3. Terapie ogólnoustrojowe z zastosowaniem leków immunosupresyjnych (m.in. metotreksatu, cyklosporyny A), PUVA-terapii, acytretyny oraz leków biologicznych neutralizują prozapalną odpowiedź immunologiczną i należą do podstawowych metod terapeutycznych u pacjentów z łuszczycą umiarkowaną do ciężkiej.
W Polsce leczenie biologiczne łuszczycy plackowatej o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego jest dostępne w ramach programu lekowego Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) – B.47. Wykorzystuje się w nim inhibitory TNF-α (adalimumab, etanercept, infliksymab, certolizumab pegol) oraz inhibitory interleukin 12/23, 17 i 23 (ustekinumab, sekukinumab, iksekizumab, bimekizumab, guselkumab, ryzankizumab, tyldrakizumab).
Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego (PTD) wskazanie do zastosowania leczenia biologicznego u pacjentów z łuszczycą stanowią: wysoka aktywność choroby o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego, przeciwwskazania do zastosowania innych metod terapii ogólnej (m.in. metotreksatu, acytretyny, cyklosporyny A, PUVA-terapii). U pacjentów od 4 do 18 r.ż. możliwa jest również kwalifikacja po stwierdzeniu nieskuteczności leczenia miejscowego4.
Wprowadzenie terapii biologicznych umożliwiło wielu pacjentom z łuszczycą plackowatą o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego osiągnąć zdecydowaną poprawę PASI 90, PASI 100 w stosunku do wartości wyjściowej w Psoriasis Area and Severity Index (PASI), czyli całkowitą lub prawie całkowitą remisję zmian skórnych.