Temat numeru
Zakażenia gronkowcowe i paciorkowcowe w dermatologii
dr n. med. Martyna Biała
- Charakterystyka gronkowców i paciorkowców
- Wybrane zakażenia skóry wywoływane przez bakterie z tych grup
- Zasady postępowania terapeutycznego
Infekcje i nadkażenia bakteryjne skóry wywoływane przez gronkowce i paciorkowce stanowią częsty problem w praktyce dermatologicznej. Dobór terapii zależy przede wszystkim od nasilenia zmian skórnych. Wszystkie szczepy Streptococcus pyogenes są wrażliwe na penicylinę, dlatego w terapii zakażeń wywołanych przez ten patogen stanowi ona lek pierwszego rzutu. W przypadku inwazyjnych zakażeń spowodowanych przez S. pyogenes należy stosować leczenie skojarzone penicyliną z klindamycyną (hamowanie toksyn). Istotnym klinicznie problemem jest narastająca oporność Staphylococcus aureus na metycylinę (MRSA – methicillin-resistant S. aureus) oraz na glikopeptydy (VRSA – vancomycin-resistant S. aureus).
Charakterystyka gronkowców
Gronkowce (Staphylococcus) są Gram(+) ziarniakami, które układają się w nieregularne grona. W praktyce klinicznej nadal dokonywany jest podział gronkowców na: koagulazododatnie (m.in. S. aureus) oraz koagulazoujemne (CNS – coagulase-negative staphylococci, obejmujące m.in. S. epidermidis, S. haemolyticus, S. capitis, S. hominis, S. saprophyticus). Podział ten wynika z zaobserwowanej w przeszłości zdolno- ści wykrzepiania osocza przez S. aureus i z braku tej cechy u innych znanych wówczas gatunków gronkowców1. Natomiast wg aktualnej wiedzy z zakresu mikrobiologii wiadomo, że istnieją także inne gatunki, które wytwarzają koagulazę (np. S. argenteus, S. intermedius). Warto zaznaczyć, że przez lata uważano, iż koagulazoujemne gronkowce są niegroźnymi komensalami człowieka i nie mają charakteru chorobotwórczego1. Obecnie wiadomo, że gatunki te wykazują zróżnicowaną chorobotwórczość, a nierzadko także lekooporność, stały się zatem istotnymi klinicznie patogenami.
Gronkowce wchodzą w skład mikrobioty skóry i błon śluzowych. Bakterie te często bytują w miejscach wilgotnych, wiele gatunków jest izolowanych z określonych obszarów ciała, np. S. capitis występuje w obrębie skóry głowy, S. saccharolyticus na skórze twarzy, zwłaszcza czoła1. Najczęstszym komensalem skóry człowieka jest S. epidermidis, którego można wyizolować ze wszystkich obszarów skóry.
Gronkowce są zaliczane do istotnych patogenów wywołujących zakażenia u ludzi, w tym infekcje skóry, tkanek miękkich oraz różnych układów. Mogą powodować m.in. zakażenia kości, układu oddechowego, układu moczowego, zapalenie wsierdzia i sepsę. O pr...