Zasady farmakoterapii

Kwas acetylosalicylowy – kiedy spodziewane korzyści nie uzasadniają jego podawania?

Dr hab. med. Marlena Broncel

Klinika Chorób Wewnętrznych i Farmakologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Marlena Broncel, Klinika Chorób Wewnętrznych i Farmakologii Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, ul. Kniaziewicza 1/5, 91-347 Łódź, marlena.broncel@umed.lodz.pl

Ryzyko sercowo-naczyniowe w cukrzycy, niezależnie od płci, jest dwu-czterokrotnie większe niż w populacji osób bez cukrzycy.[1,2] Częściej występują nieme niedokrwienia mięśnia sercowego, a także jego nieme zawały. Charakterystyczne jest występowanie rozsianych zmian miażdżycowych jednoczasowo w wielu tętnicach wieńcowych.[3]

U pacjentów z cukrzycą typu 2 ryzyko wystąpienia udaru mózgu jest kilkukrotnie większe niż u chorych bez cukrzycy, a u osób poniżej 44. r.ż. ryzyko to jest zwiększone kilkunastokrotnie. Poza tym w przebiegu cukrzycy znacznie wzrasta śmiertelność związana z udarem i ryzyko wystąpienia ponownych incydentów mózgowych.[4,5] Cukrzyca przyczynia się do gwałtownego rozwoju miażdżycy w tętnicach kończyn dolnych, głównie w dystalnych odcinkach naczyń, przez co ograniczona jest możliwość rozwoju krążenia obocznego i rewaskularyzacji. Dlatego u chorych na cukrzycę częściej stwierdza się objawy niedokrwienia kończyn dolnych w postaci chromania przestankowego, krytycznego niedokrwienia kończyny oraz owrzodzenia stóp. Znacznie zwiększone jest także ryzyko amputacji kończyn.[6]. Należy podkreślić, że u 50 proc. pacjentów w momencie rozpoznania cukrzycy typu 2 stwierdza się obecność powikłań naczyniowych.[7]

Głównym celem leczenia chorych na cukrzycę jest poprawa rokowania i zapobieganie powikłaniom sercowo-naczyniowym. Najważniejszą rolę w hamowaniu procesu aterogenezy odgrywa prawidłowe wyrównanie metaboliczne cukrzycy, które obejmuje nie tylko wyrównanie glikemii, lecz także wyrównanie zaburzeń lipidowych, kontrolę ciśnienia tętniczego i eliminowanie innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, takich jak otyłość, palenie papierosów.[8]

U chorych na cukrzycę charakterystyczne są zaburzenia funkcji i jakości płytek krwi. Dlatego zastosowanie kwasu acetylosalicylowego (ASA) w profilaktyce powikłań sercowo-naczyniowych zalecane jest od wielu lat. Leczenie ASA zmniejsza o 25 proc. ryzyko powtórnego wystąpienia zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu lub innych zakrzepowo-zatorowych powikłań miażdżycy. Nadal jednak istnieją kontrowersje dotyczące stosowania ASA u chorych na cukrzycę w prewencji pierwotnej. Do trudności w terapii przyczynia się dodatkowo zjawisko oporności na ASA, często obserwowane w przebiegu cukrzycy.

Odmienności miażdżycy w przebiegu cukrzycy

Zmiany patologiczne w tętnicach u osób chorych na cukrzycę w porównaniu z populacją ogólną pojawiają się wcześniej, są bardziej rozległe, rozsiane o wyższym stopniu progresji i dotyczą głównie drobnych naczyń.[9] „Cukrzycowe” blaszki miażdżycowe c...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Odmienności miażdżycy w przebiegu cukrzycy

Zmiany patologiczne w tętnicach u osób chorych na cukrzycę w porównaniu z populacją ogólną pojawiają się wcześniej, są bardziej rozległe, rozsiane [...]

Korzystne mechanizmy działania ASA

ASA w sposób nieodwracalny hamuje aktywność cyklooksygenazy typu 1 (COX-1), co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia syntezy tromboksanu A2 (TXA2), upośledzając [...]

Bezpieczeństwo terapii ASA w cukrzycy

Wielokierunkowe mechanizmy działania ASA przemawiają za tym, aby lek ten podawać każdemu choremu z cukrzycą. Niestety nie jest to takie proste, [...]

Aspirynooporność u chorych diabetologicznie

Aspirynooporność w klinice oznacza wystąpienie incydentu sercowo-naczyniowego pomimo regularnego przyjmowania ASA.[23] W warunkach ex vivo brak hamowania czynności płytek krwi określa [...]

Skuteczność ASA

Wyniki wielu badań klinicznych wykazały istnienie ścisłej zależności pomiędzy skutecznością leczenia ASA a stopniem wyrównania metabolicznego cukrzycy. Stwierdzono, że im wyższa [...]

Podsumowanie

1. Zastosowanie ASA w cukrzycy typu 1 i 2 ma duże uzasadnienie patogenetyczno-kliniczne.
Do góry