Dr n. med. Maciej Pawłowski

Samokontrola glikemii wykonywana przez pacjentów stosujących wielokrotne wstrzyknięcia insuliny nie budzi wątpliwości. Wykazano, że częste pomiary wpływają korzystnie na kontrolę glikemii.[4,5]

Celowość samokontroli wykonywanej przez pacjentów stosujących leki doustne lub postępowanie niefarmakologiczne jest dyskusyjna. Według niektórych autorów korzyści w tej grupie chorych są zbyt małe w stosunku do kosztów, nie wykazano, aby w istotny sposób wpływała na redukcję wartości hemoglobiny glikowanej.[6-8]

Samokontrolę glikemii zalecamy u wszystkich pacjentów po rozpoznaniu cukrzycy. Częstość i pory dnia wykonywania pomiarów powinny być dopasowane do stosowanej terapii. Nie należy zalecać pomiarów glikemii u osób ze stanami przedcukrzycowymi czy czynnikami ryzyka cukrzycy typu 2. Zmiany stężenia glukozy w tych grupach pacjentów są nieznaczne, mieszczące się w granicach błędu pomiaru. Do rozpoznania cukrzycy należy wykonać pomiar z krwi żylnej, a prowadzenie samokontroli nie zmniejsza ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2.

Glukometry

Pierwsze przenośne glukometry powstały w latach 70. i wykorzystywały technologię pomiaru stężenia glukozy stosowaną do dziś. Obecnie produkowane glukometry są znacznie mniejsze, tańsze i dostępne dla każdego pacjenta.[9]

Na stronie internetowej angielskiej organizacji wspierającej pacjentów chorujących na cukrzycę zaprezentowanych jest ponad 50 glukometrów, co nie w pełni wyczerpuje ofertę rynkową.[10]

Większość urządzeń zapamiętuje wyniki, pozwala na oznaczenie, czy wynik był wykonany przed posiłkiem, czy po nim, wylicza średnie z ostatnich 7-90 dni. Ograniczeniu uległa ilość krwi koniecznej do wykonania pomiaru (0,5-0,6 µl).

Standardem stała się możliwość przesyłania i archiwizowania danych oraz graficzne przedstawienie uzyskanych wyników. Dostępne są aplikacje na urządzenia mobilne ułatwiające korzystanie z glukometrów.

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca używanie glukometrów, których deklarowany błąd oznaczenia nie przekracza 15 proc. dla stężeń glukozy ≥ 100 mg/dl (5,6 mmol/l) i 15 mg/dl (0,8 mmol/l) w przypadku stężeń glukozy < 100 mg/dl (5,6 mmol/l).[1]

Jeżeli pacjent w chwili badania ma glikemię 100 mg/dl, to używając glukometru można uzyskać wynik w zakresie 85-115 mg/dl.[1,11] Z tego m.in. powodu nie rozpoznajemy cukrzycy na podstawie pomiaru glikemii glukometrem. Również pomiary wykonywane w krótkim odstępie czasu mogą dać wyniki, które się od siebie różnią.

Jaki wybrać glukometr?

Najważniejszym parametrem przy wyborze glukometru powinna być wiarygodność wyników.

Korzystnie, jeżeli glukometr przechowuje wyniki w pamięci, wymaga niewielkiej ilości krwi, a wynik prezentuje w krótkim czasie. Ale wszystkie te cechy mają znaczenie drugorzędne. Niestety, w przeprowadzonym wśród lekarzy badaniu ankietowym wiarygodność wyniku znalazła się dopiero na czwartym miejscu na liście cech decydujących o wyborze glukometru. Najważniejszą rzeczą była cena pasków, następnie prosta obsługa i wielkość wyświetlacza.[12]

Wybór glukometru powinien być dopasowany indywidualnie do pacjenta. Zaawansowane technologicznie urządzenia powinny trafiać do tych, którzy wykonują wielokrotne pomiary i wykorzystują możliwości glukometrów. Pacjenci z mniejszą sprawnością manualną będą potrzebowali większych pasków, a niedowidzący dużego ekranu lub glukometru odczytującego wynik.

Pomiar uzależniony od terapii

Tabela 1. Zalecana przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne częstość samokontroli glikemii.

Nadrzędną zasadą samokontroli glikemii jest wykorzystanie wyników. Każdy pomiar powinien być wykonany przez pacjenta w określonym celu, np. do modyfikacji terapii (dawki insuliny, tabletek). W grupie pacjentów, którzy są leczeni dietą lub niewielką dawką leków doustnych, zmiany w profilu glikemii są tak nieznaczne, że kolejne pomiary w minimalny sposób różnią się od siebie i powtarzanie ich jest bezcelowe. Pacjenci stosujący wielokrotne wstrzyknięcia insuliny wymagają wielokrotnych pomiarów glikemii, aby modyfikować kolejne dawki insuliny. Stąd wynika stanowisko PTD, zgodnie z którym częstość pomiarów glikemii powinna być uzależniona od stosowanej terapii (tab. 1).[1]