Pacjent geriatryczny
Cukrzyca u pacjentów w starszym wieku – praktyczne problemy i próba ich rozwiązania
Dr n. med. Janina Kokoszka-Paszkot
Większość badań klinicznych a priori wyklucza osoby sędziwe z wielu medycznych i pozamedycznych względów. Stosowanie standardów czy wytycznych u pacjentów w wieku sędziwym jest trudne, bowiem jest to grupa wybitnie niejednorodna. Ze względu na wiek cechuje ją wielochorobowość (polipatologia), a co za tym idzie, często towarzyszy jej polipragmazja (wielolekowość).
Kaskada lekowa
W grupie pacjentów w sędziwym wieku spotykamy się często z jatrogennymi zespołami geriatrycznymi. Zbyt małą uwagę poświęca się zmienionej wśród tych pacjentów farmakokinetyce oraz farmakodynamice leków, a właśnie te zjawiska odpowiedzialne są, w większości przypadków, za jatrogenne zespoły geriatryczne.
Jest to zbiór wszystkich problemów klinicznych wywołanych stosowanymi lekami, wśród których szczególne miejsce zajmują:
- hipoglikemia,
- hipotonia ortostatyczna,
- upadki,
- zawroty głowy,
- nietrzymanie moczu,
- zaparcia.
Badania prowadzone w ostatnich latach w Polsce (PolSenior) pokazały, że ponad połowa starszych pacjentów przyjmuje w codziennym schemacie leczenia więcej niż pięć leków jednocześnie, a, co zatrważające, ponad 10 proc. zażywa co najmniej 10 leków.
Wielolekowość jest sama w sobie czynnikiem ryzyka wystąpienia polekowych działań niepożądanych. Istnieje prosta zależność: ze wzrostem liczby stosowanych leków wzrasta ryzyko wystąpienia powikłań polekowych. Ich ryzyko rośnie w populacji geriatrycznej wykładniczo. Oznacza to, że przy stosowanych równocześnie dwóch lekach wynosi około 5,6 proc., ale już przy ośmiu lekach równe jest 100 proc.
Analiza kart informacyjnych z hospitalizacji przyprawia o zawrót głowy niejednego geriatrę. Obowiązujące standardy i algorytmy stają się, bez uwzględniania specyfiki tej grupy pacjentów, niezależnymi czynnikami ryzyka dla populacji geriatrycznej. Obserwowana tendencja do „leczenia” każdego rozpoznania doprowadza do listy kilkunastu leków. Często obserwowanym zjawiskiem staje się tak zwana kaskada lekowa, czyli sytuacja, gdy efekt niepożądany jednego leku leczy się innym lekiem.
Oto przykłady:
- leki hipoglikemizujące – zawroty głowy w przebiegu hipoglikemii – leki poprawiające krążenie mózgowe,
- leki hipotensyjne – hipotonia ortostatyczna (zbyt intensywnie leczenie) – lek sympatykomimetyczny.
Coraz częstszym zjawiskiem jest dublowanie terapii spowodowane brakiem rozeznania przez pacjenta, że lek zapisany przez lekarza rodzinnego oraz zalecony przez specjalistę to w rzeczywistości ta sama substancja, tyle że pod inną nazwą. Zjawisko to ...
