BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Praktyka kliniczna
Jak leczyć pacjenta diabetologicznego z chorobą onkologiczną?
Dr n. med. Wioletta Mościcka-Staszczyk
Opieka diabetologiczna nad chorym onkologicznym wymaga szczególnej czujności oraz uwzględnienia w leczeniu często nagłych zmian sytuacji zdrowotnej. Z punktu widzenia diabetologa w związku z leczeniem onkologicznym istotne są stany, które wpływają na poziom glikemii u pacjentów z cukrzycą i w znaczący sposób wymuszają zmianę stosowanego leczenia.
Choroba nowotworowa wiąże się z:
1. Wzrostem insulinooporności tkankowej – układ odpornościowy (głównie makrofagi i monocyty) w walce z guzem nowotworowym nasila produkcję TNF-α, IL-1, IL-6 i interferonu.[1]
2. Zaburzeniami łaknienia zarówno o podłożu organicznym, jak i psychogennym (częste depresje w tej grupie chorych).[1]
3. Zmianami masy ciała.
4. Zmianami sprawności fizycznej i intelektualnej chorego (zwłaszcza w nowotworach pierwotnych OUN lub przerzutach do OUN).
5. Koniecznością steroidoterapii.
Glikokortykosteroidy od lat stosowane są w leczeniu różnych chorób, również onkologicznych, od dawna również znane jest ich oddziaływanie prodiabetogenne, a także istotny wpływ na przebieg i leczenie cukrzycy. W chemioterapii nowotworów litych stanowią nieodłączny składnik leczenia, podawany wraz z leczeniem cytotoksycznym ze względu na właściwości przeciwzapalne (rozpad guza powoduje uwolnienie cytokin prozapalnych), przeciwobrzękowe i przeciwwymiotne. W nowotworach układowych (białaczki, chłoniaki) są często lekiem podstawowym i podawanym przewlekle. Stosuje się je również w leczeniu paliatywnym choroby nowotworowej.
Glikokortykosteroidy to leki antagonistyczne do insuliny, działające poprzez kilka mechanizmów:
- nasilają i przedłużają wpływ metaboliczny glukagonu, hormonu wzrostu i katecholamin,[3,5,6]
- nasilają insulinooporność komórek wątrobowych, mięśni szkieletowych i tkanki tłuszczowej,[3,5]
- zwiększają glukoneogenezę wątrobową,[3,5,6]
- zmniejszają zdolność sekrecyjną komórek beta.
Hiperglikemia w przebiegu steroidoterapii zależna jest od:
- rodzaju stosowanego leku,
- jego dawki,
- drogi podania i czasu leczenia.
Obecnie nie ma obowiązującego standardu postępowania terapeutycznego u chorych z cukrzycą leczonych glikokortykosteroidami.
Na przykładzie chorych onkologicznych leczonych w Świętokrzyskim Centrum Onkologii pragnę przedstawić problemy, z jakimi spotykam się w codziennej pracy, ale też zasygnalizować, że tacy chorzy mogą pojawić się w każdej poradni diabetologicznej lub gabinecie lekarza POZ.
Przypadek 1
Rocznik 1937. W 2006 roku u pacjenta niechorującego na cukrzycę rozpoznano przewlekłą białaczkę mielomonocytową (CCML), włączono prednizon 30 mg/dobę p.o.