Zasady farmakoterapii
Stosowanie silnie działających opioidów w leczeniu bólu – za i przeciw
Dr n. med. Magdalena Kocot-Kępska
Dr n. med. Anna Przeklasa-Muszyńska
Osoby chorujące na cukrzycę są szczególnie predysponowane do wystąpienia zespołów bólu przewlekłego o różnej etiologii, gdyż nawet 60-70 proc. osób z tą chorobą zgłasza w badaniach epidemiologicznych występowanie bólu przewlekłego przez większość czasu lub nawet codziennie.[1,2]
Czynnikami ryzyka występowania bólu przewlekłego w badaniach epidemiologicznych są młodszy wiek, płeć żeńska, stosowanie insuliny, wyższy BMI[1] oraz gorsza kontrola poziomu glikemii.[2] Nawet u 1/3 pacjentów z bólem przewlekłym w przebiegu cukrzycy może to być ból o dużym i bardzo dużym nasileniu, a najczęstsza lokalizacja dolegliwości to plecy, biodra i kolana.[1]
Obecnie uważa się, że u podłoża bólu przewlekłego, zapalenia oraz cukrzycy leżą podobne patomechanizmy, co tłumaczy tak częste występowanie bólu przewlekłego u chorych z cukrzycą.[2]
Etiologia dolegliwości bólowych u pacjenta z cukrzycą jest najczęściej zróżnicowana – może to być:
- ból receptorowy (z komponentą zapalną) związany np. z owrzodzeniami czy zaburzeniami naczyniopochodnymi,
- ból receptorowy (także z komponentą neuropatii) pochodzenia mięśniowo-szkieletowego, np. zespół ograniczonej ruchomości stawów, cukrzycowa artropatia stawów ręki, choroba Dupuytrena, zapalenie kaletki podbarkowej, uogólniona hiperostoza szkieletu, kryształopatie, artropatia Charcota, zapalenie septyczne stawu, fibromialgia,
- klasyczny ból neuropatyczny, najczęściej w postaci przewlekłej dystalnej symetrycznej polineuropatii czuciowo-ruchowej.[3,4]
Mnogość zespołów bólowych charakterystycznych dla cukrzycy i ich złożona patofizjologia sprawia, że u jednego pacjenta mogą współwystępować dolegliwości bólowe o różnej etiologii. Dodatkowo ból przewlekły zdecydowanie obniża jakość życia i pogarsza stan zdrowia osób z cukrzycą, a także podwyższa ryzyko wystąpienia objawów depresji.[1]
Zalecenia ekspertów a obawy pacjentów
Jednym z podstawowych zadań zespołu lekarsko-pielęgniarskiego zajmującego się pacjentami z cukrzycą jest odpowiednie leczenie dolegliwości bólowych, a metody leczenia są uzależnione od indywidualnych uwarunkowań pacjenta (wiek, choroby współistniejące, ryzyko objawów niepożądanych, interakcje lekowe, możliwości finansowe) oraz rodzaju i nasilenia dolegliwości bólowych.
Postępowanie u pacjenta z bólem przewlekłym, zalecane przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Badania Bólu (IASP – International Association Study for the Study of Pain), obejmuje nie tylko aspekt funkcjonowania fizycznego, lecz także funkcjonowania p...
