Zasady farmakoterapii
Niewydolność serca a wyrównanie metaboliczne
Lek. Ewa Korościk
Prof. dr hab. med. Ewa Straburzyńska-Migaj
Pacjenci z cukrzycą są w zwiększonym stopniu narażeni na wystąpienie niewydolności serca (HF – heart failure), a najczęstszą przyczyną zgonów w tej populacji są zdarzenia sercowo-naczyniowe. Wynikają one m.in. z postępujących zmian mikro- i makroangiopatycznych, dlatego tak ważna jest odpowiednio wczesna diagnostyka i indywidualizacja farmakoterapii u pacjentów podwyższonego ryzyka.[1]
Nie tylko kliniczne etapy choroby
Zgodnie z obecnie obowiązującą definicją (wg ESC/PTK) na niewydolność serca składa się zespół typowych objawów podmiotowych, takich jak uczucie duszności, zwiększona męczliwość, którym mogą towarzyszyć nieprawidłowości w badaniu przedmiotowym (takie jak cechy zastoju w krążeniu płucnym, obrzęki obwodowe – najczęściej kończyn dolnych, przepełnienie żył szyjnych), spowodowane zaburzeniami w budowie lub czynności serca, które wpływają na zmniejszony rzut serca lub zwiększone ciśnienie wewnątrzsercowe w spoczynku lub w trakcie wysiłku.[2] Wyróżniamy niewydolność serca z:
- obniżoną frakcją wyrzutową – HFrEF (LVEF < 40 proc.),
- pośrednią – HFmrEF (LVEF 40-49 proc.),
- zachowaną frakcją wyrzutową – HFpEF (LVEF ≥ 50 proc.).
Definicja ta obejmuje jedynie jawne klinicznie etapy choroby. Często już wcześniej można stwierdzić nieprawidłowe czynności serca (dysfunkcję skurczową lub rozkurczową lewej komory) lub budowy serca, które mogą nawet długotrwale wyprzedzać charakterystyczne objawy.[2] Rozpoznanie tych nieprawidłowości i wczesne rozpoczęcie terapii może skutkować wydłużeniem życia chorych.[3,4]
Jak wykazano, cukrzyca jest istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju HF i zwiększa je 4-krotnie u mężczyzn i nawet 8-krotnie u kobiet.[5] Z drugiej strony wśród pacjentów z niewydolnością serca chorzy na cukrzycę stanowią dużą grupę od 24 do 40 proc. (w zależności od badanej populacji), w HFpEF jest to ok. 30 proc. W populacji chorych z HF współwystępowanie cukrzycy sprawia, że ryzyko hospitalizacji z powodu HF jest prawie 2-krotnie większe, niezależnie od stwierdzonej w badaniach obrazowych frakcji wyrzutowej lewej komory (LVEF).
Według danych z 2-letniego europejskiego rejestru ESC-HFA (Heart Failure Long-Term Registry), który obejmował 6926 pacjentów hospitalizowanych z powodu ostrej HF (określanej jako nowo rozpoznana lub zaostrzenie przewlekłej HF) aż połowa chorowała na cukrzycę i aż 1/5 została nowo zdiagnozowana w momencie hospitalizacji na podstawie podwyższonych wartości glikemii. Jednoznacznie wykazano również, że cukrzyca była czynnikiem zwiększającym istotnie śmiertelność wewnątrzszpitalną (6,8 vs. 4,4 proc. HR 1,774; 95 proc. CI 1,28-2,46, p < 0,001).[6]
