BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Charakterystyczne objawy
Rzadkie powikłanie w cukrzycy – zespół pląsawica-hemibalizm
Lek. Dorota Kozera-Strzelińska1
Dr n. med. Przemysław Richter2
Do najczęstszych powikłań neurologicznych w cukrzycy należą przede wszystkim udar mózgu, neuropatie, encefalopatie wynikające z hipoglikemii, kwasicy ketonowej lub mleczanowej oraz stan hiperglikemiczno-hiperosmolalny.
Rzadko spotykane są natomiast zaburzenia ruchowe. Patogeneza ruchów mimowolnych występujących w cukrzycy nie jest jednoznaczna. Ich manifestacja oraz nasilenie może nie korelować z poziomem zaawansowania zaburzeń metabolicznych, co dodatkowo utrudnia diagnostykę i wymaga współpracy neurologa.
Zaburzenia ruchowe najczęściej występujące w cukrzycy to przede wszystkim pląsawica i balizm, które mogą pojawiać się jednoczasowo. Ruchy pląsawicze to ciągłe, płynne ruchy kończyny górnej lub dolnej, z greckiego dosłownie oznaczają one taniec. Mogą nasilać się pod wpływem ruchów dowolnych oraz ulegać częściowo wyhamowaniu poprzez wykonywanie innych ruchów celowych. Balizm to gwałtowne, bezcelowe ruchy kończyn (wyrzucanie kończyn). W przeciwieństwie do ruchów pląsawiczych zlokalizowane są bardziej proksymalnie i mają dużą amplitudę. Oba rodzaje ruchów obecne są w spoczynku, mogą nasilać się pod wpływem emocji, a ustępują zwykle podczas snu.[1,2] Najczęściej występują jednostronnie (hemichorea, hemibalizm).
Po raz pierwszy na zaburzenia ruchowe występujące w cukrzycy zwrócił uwagę Bedwell w 1960 roku. Opisał on przypadek 65-letniej kobiety z hemibalizmem, który ustąpił po normalizacji glikemii.[3] Największa jak do tej pory przeprowadzona metaanaliza na podstawie 53 przypadków pacjentów (stosunek kobiet do mężczyzn 1,76), głównie rasy azjatyckiej, wykazała występowanie zależności między nieketonową hiperglikemią a określonymi zaburzeniami ruchowymi, tj. zespołem pląsawica-hemibalizm (hemichorea-hemiballism, HC-HB). Średni poziom glikemii stwierdzany u tych pacjentów wynosił 481,5 mg/dl, wartość HbA1c 14,4 proc., osmolalność surowicy 305,9 mmol/kg. U pacjentów wykonano obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego (RM) głowy.
We wszystkich przypadkach wykazano korelację występowania ruchów mimowolnych z obecnością hiperintensywnych zmian w obrazach T1-zależnych w jądrach podstawy (najczęściej w skorupie i jądrze ogoniastym, czyli prążkowiu) przeciwstronnie do występujących objawów. Po 6 miesiącach u większości pacjentów uzyskano całkowite ustąpienie objawów. U 16 pacjentów stosowano jedynie prawidłową kontrolę glikemii, w 18 przypadkach stosowano dodatkowo haloperidol. W ciągu 2 lat zaobserwowano nawrót objawów u 7 pacjentów, co związane było z ponownym wzrostem poziomu glikemii.[4]