Charakterystyczne objawy

Rzadkie powikłanie w cukrzycy – zespół pląsawica-hemibalizm

Lek. Dorota Kozera-Strzelińska1
Dr n. med. Przemysław Richter2

1II Klinika Neurologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii

2Zakład Neuroradiologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Oddział Neurologii z Pododdziałem Udarowym, Mazowieckie Centrum Rehabilitacji STOCER, Szpital Kolejowy im. dr. med. Włodzimierza Roeflera w Pruszkowie

Adres do korespondencji: Lek. Dorota Kozera-Strzelińska, II Klinika Neurologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii, 02-957 Warszawa, ul. Sobieskiego 9, tel. 22 45 82 537, e-mail: dkozera@ipin.edu.pl

Do najczęstszych powikłań neurologicznych w cukrzycy należą przede wszystkim udar mózgu, neuropatie, encefalopatie wynikające z hipoglikemii, kwasicy ketonowej lub mleczanowej oraz stan hiperglikemiczno-hiperosmolalny.

Rzadko spotykane są natomiast zaburzenia ruchowe. Patogeneza ruchów mimowolnych występujących w cukrzycy nie jest jednoznaczna. Ich manifestacja oraz nasilenie może nie korelować z poziomem zaawansowania zaburzeń metabolicznych, co dodatkowo utrudnia diagnostykę i wymaga współpracy neurologa.

Zaburzenia ruchowe najczęściej występujące w cukrzycy to przede wszystkim pląsawica i balizm, które mogą pojawiać się jednoczasowo. Ruchy pląsawicze to ciągłe, płynne ruchy kończyny górnej lub dolnej, z greckiego dosłownie oznaczają one taniec. Mogą nasilać się pod wpływem ruchów dowolnych oraz ulegać częściowo wyhamowaniu poprzez wykonywanie innych ruchów celowych. Balizm to gwałtowne, bezcelowe ruchy kończyn (wyrzucanie kończyn). W przeciwieństwie do ruchów pląsawiczych zlokalizowane są bardziej proksymalnie i mają dużą amplitudę. Oba rodzaje ruchów obecne są w spoczynku, mogą nasilać się pod wpływem emocji, a ustępują zwykle podczas snu.[1,2] Najczęściej występują jednostronnie (hemichorea, hemibalizm).

Po raz pierwszy na zaburzenia ruchowe występujące w cukrzycy zwrócił uwagę Bedwell w 1960 roku. Opisał on przypadek 65-letniej kobiety z hemibalizmem, który ustąpił po normalizacji glikemii.[3] Największa jak do tej pory przeprowadzona metaanaliza na podstawie 53 przypadków pacjentów (stosunek kobiet do mężczyzn 1,76), głównie rasy azjatyckiej, wykazała występowanie zależności między nieketonową hiperglikemią a określonymi zaburzeniami ruchowymi, tj. zespołem pląsawica-hemibalizm (hemichorea-hemiballism, HC-HB). Średni poziom glikemii stwierdzany u tych pacjentów wynosił 481,5 mg/dl, wartość HbA1c 14,4 proc., osmolalność surowicy 305,9 mmol/kg. U pacjentów wykonano obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego (RM) głowy.

We wszystkich przypadkach wykazano korelację występowania ruchów mimowolnych z obecnością hiperintensywnych zmian w obrazach T1-zależnych w jądrach podstawy (najczęściej w skorupie i jądrze ogoniastym, czyli prążkowiu) przeciwstronnie do występujących objawów. Po 6 miesiącach u większości pacjentów uzyskano całkowite ustąpienie objawów. U 16 pacjentów stosowano jedynie prawidłową kontrolę glikemii, w 18 przypadkach stosowano dodatkowo haloperidol. W ciągu 2 lat zaobserwowano nawrót objawów u 7 pacjentów, co związane było z ponownym wzrostem poziomu glikemii.[4]

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

ZESPÓŁ PLĄSAWICA-HEMIBALIZM

Jak do tej pory brakuje danych dotyczących częstości występowania zespołu pląsawica-hemibalizm w cukrzycy. Prowadzone dotychczas badania dotyczyły głównie populacji azjatyckiej, co [...]

Terapia

Leczenie polega przede wszystkim na wyrównywaniu zaburzeń metabolicznych, czyli wczesnej i intensywnej insulinoterapii, czasami wspomaganej w dalszej kolejności doustnymi lekami hipoglikemizującymi. [...]

Wnioski

Zaburzenia ruchowe w cukrzycy występują rzadko. Najczęstsza manifestacja to zespół pląsawica-hemibalizm, który związany jest ze stwierdzaną w badaniach laboratoryjnych hiperglikemią lub [...]

Do góry