Unikamy powikłań

Czynniki ryzyka i możliwości leczenia GDM

Dr n. med. Barbara Katra

Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych CM UJ

Adres do korespondencji: Dr n. med. Barbara Katra, e-mail: barbara_katra@yahoo.com

International Diabetes Federation (IDF) informuje, że 16,2 proc. żywo urodzonych dzieci na świecie w 2017 roku zostało urodzonych przez kobiety, które miały cukrzycę w ciąży. Najczęstszą przyczyną zaburzeń gospodarki węglowodanowej w tym okresie jest cukrzyca ciążowa (GDM) 86,4 proc.[1]. 6,2 proc. przypadków hiperglikemii stanowi cukrzyca zdiagnozowana przed ciążą. 7,4 proc. to cukrzyca po raz pierwszy rozpoznana w ciąży, typu 1, 2 lub innego. Częstość GDM rośnie z wiekiem ciężarnej. 36,4 proc. kobiet między 40. a 44. r.ż. na świecie doświadczyło hiperglikemii w ciąży. W Polsce na podstawie danych IDF w 2017 roku zarejestrowano 38 264 ciąż z towarzyszącą hiperglikemią.[1]

Krzywa trzypunktowa i czynniki ryzyka

Rozpoznanie GDM to zwykle zadanie ginekologa. Lekarz tej specjalności po stwierdzeniu ciąży powinien zlecić badania mające na celu zdiagnozowanie zaburzeń gospodarki węglowodanowej w ciąży. Jeśli ciężarna należy do grupy ryzyka rozwoju GDM, powinna mieć zlecone wykonanie jak najszybciej testu tolerancji glukozy z 75 g glukozy (OGTT), tzw. krzywa trzypunktowa. Przy nieobecności czynników ryzyka należy oznaczyć glikemię na czczo. Wartość glikemii na czczo determinuje dalsze postępowanie.

  • Jeśli glikemia na czczo wynosi <92 mg/dl (5,1 mmol/l), należy zalecić OGTT między 24. a 28. t.c.
  • Jeśli glikemia na czczo mieści się między 92-125 mg/dl (5,1-6,9 mmol/l), należy zlecić w trybie pilnym wykonanie OGTT.
  • Jeśli glikemia na czczo jest >125 mg/dl (7,0 mmol/l), należy zlecić powtórne oznaczenie stężenia glukozy na czczo.


Bardzo ważne jest zebranie dokładnego wywiadu dotyczącego czynników ryzyka cukrzycy ciążowej, by nie przeoczyć konieczności wykonania OGTT na początku ciąży. Do czynników ryzyka cukrzycy ciążowej zgodnie z zaleceniami PTD z 2018 roku[2] zalicza się:

  • cukrzycę ciążową w poprzednich ciążach,
  • wielorództwo,
  • nadwagę lub otyłość,
  • wiek matki powyżej 35 lat,
  • porody dzieci o dużej masie ciała (>4000 g),
  • urodzenie noworodka z wadą rozwojową,
  • zgony wewnątrzmaciczne w wywiadzie,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • zespół policystycznych jajników (PCOS),
  • rodzinny wywiad w kierunku cukrzycy typu 2.


Czynniki ryzyka hiperglikemii w ciąży są podobne w rekomendacjach innych towarzystw naukowych, chociaż wiek pacjentek oraz BMI trochę się różnią. W zaleceniach są też wymieniane dodatkowe czynniki ryzyka.

W zaleceniach szwajcarskich wiek pacjentek stanowiący czynnik ryzyka rozwoju zaburzeń węglowodanowych podczas ciąży to 25. r.ż., w rekomendacjach australijskich 40. r.ż., a austriackich i niemieckich 45. r.ż.[3] W Polsce nadwaga i otyłość są uznan...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Krzywa trzypunktowa i czynniki ryzyka

Rozpoznanie GDM to zwykle zadanie ginekologa. Lekarz tej specjalności po stwierdzeniu ciąży powinien zlecić badania mające na celu zdiagnozowanie zaburzeń gospodarki [...]

Diagnoza GDM

Rozpoznanie cukrzycy ciążowej jest stawiane na podstawie wyniku testu tolerancji glukozy. Glikemię należy oznaczyć na czczo oraz po 1 i po [...]

Leczenie cukrzycy ciążowej

Po zdiagnozowaniu cukrzycy ciążowej należy omówić z chorą sposób i cele leczenia. Podstawą leczenia jest dieta cukrzycowa. Szkolenie z diety i [...]

Samokontrola i cel terapeutyczny glikemii

Zaleca się pomiary glikemii na czczo i po posiłkach. Glikemie poposiłkowe powinny być mierzone godzinę po rozpoczęciu posiłku. Dodatkowe pomiary glikemii [...]

Leczenie farmakologiczne cukrzycy

W Polsce zgodnie z wytycznymi PTD w przypadku nieskuteczności leczenia dietetycznego zalecana jest insulinoterapia. Zwykle w modelu doposiłkowych wstrzyknięć insuliny oraz [...]

Postępowanie po porodzie

Na ostatniej wizycie przed planowanym terminem porodu pacjentka powinna zostać pouczona przez diabetologa w zakresie dalszego postępowania w okresie okołoporodowym i [...]
Do góry