Edukacja terapeutyczna
Pacjent z cukrzycą i jego potrzeby w zakresie edukacji terapeutycznej
dr n. med. Zofia Szczeklik-Kumala
- Edukacja terapeutyczna jako podstawa właściwej opieki nad chorymi z cukrzycą oraz skutecznej prewencji tej choroby
- Jak dziś wygląda realizacja zadań w tym zakresie, z jakimi wyzwaniami musi się mierzyć lekarz diabetolog?
- Praktyczne aspekty edukacji terapeutycznej w określonych grupach chorych: u pacjentów ze świeżo rozpoznaną cukrzycą, pacjentek z cukrzycą ciążową, chorych z wieloletnią cukrzycą, a także z cukrzycą powikłaną polineuropatią obwodową czuciowo-ruchową
- Wybrane tematy edukacji terapeutycznej: żywienie, alkohol, leki, ekspozycja na słońce
Wprowadzenie
W niniejszym artykule pragnę podzielić się obserwacjami i doświadczeniem dotyczącym edukacji terapeutycznej. Czy ten temat wciąż jest aktualny w naszej pracy z pacjentami chorymi na cukrzycę? Czy w praktyce ambulatoryjnej, realizowanej często w placówkach prywatnych, nie zapominamy o edukacji chorych? Czy czas trwania wizyty, niejednokrotnie za krótki, nie tłumaczy pomijania wielu kwestii, o których z pacjentem należałoby porozmawiać? Z własnej praktyki wiem, że tak się dzieje – i na pewno nie jestem w tym odosobniona. Lata doświadczenia zgromadzone w klinice diabetologii sprawiły, że mimo innych dziś warunków mojej pracy nie zapominam o edukacji pacjenta. Sama edukacja też wygląda inaczej: nie są to szkolenia grupowe ani odrębne szkolenia pacjenta przeprowadzane jako dodatkowe spotkania, tylko zindywidualizowana edukacja w ramach odbywanej konsultacji. Nie wyobrażam sobie, by pacjent z chorobą przewlekłą, jaką jest cukrzyca, miał być skazany na pozyskiwanie wiedzy wyłącznie z portali internetowych. Jakie informacje z nich czerpie? Takie, że czuje się zagubiony, a niekiedy odwrotnie: jest pewny, że wie wszystko, i zamyka się na wskazówki pochodzące od lekarza, ufając temu, czego dowiedział się z sieci.
Cele edukacji terapeutycznej
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) edukacja terapeutyczna stanowi podstawę skutecznej opieki nad osobami z cukrzycą oraz skutecznej prewencji cukrzycy. Ma ona wspomóc pacjenta w codziennym radzeniu sobie z chorobą, we wprowadzaniu zmian dotyczących odżywiania i aktywności fizycznej oraz w utrwalaniu tych zmian. Powinna zawsze odpowiadać na potrzeby pacjenta stwierdzane podczas konsultacji, na jego pytania i prośby. Zarówno forma, jak i sposób przekazu informacji powinny być dostosowane do chorego: do jego wiedzy, doświadczenia, możliwości intelektualnych oraz motywacji. PTD zaleca, by edukację terapeutyczną prowadzić równolegle w formie zindywidualizowanej oraz szkoleń grupowych. W tym względzie właściwym rozwiązaniem jest tworzenie programu edukacyjnego przez zespół terapeutyczny obejmujący lekarza, pielęgniarkę, edukatora ds. diabetologii, dietetyka oraz psychologa1.
