Temat numeru
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby u pacjenta z cukrzycą typu 2
dr n. med. Marcin Kosmalski
- Możliwe konsekwencje współistnienia NAFLD i cukrzycy typu 2: „wątrobowe” (niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby, włóknienie, marskość i rak wątrobowokomórkowy) oraz „cukrzycowe” (ryzyko powikłań mikro- i makronaczyniowych)
- Dwukierunkowa diagnostyka współistnienia NAFLD i cukrzycy typu 2: badania obrazowe, skale, badania laboratoryjne, biopsja wątroby
- Postępowanie terapeutyczne u pacjenta z NAFLD i cukrzycą typu 2: dieta, wysiłek fizyczny, brak schematu farmakoterapii
W codziennej praktyce lekarskiej coraz częściej dostrzegamy współistnienie 2 patologii: stłuszczenia wątroby oraz cukrzycy typu 2. W związku z taką zależnością pojawia się wiele pytań, w tym: jak często te 2 patologie występują razem, jaki jest ich patomechanizm i ryzyko współistnienia, czy u każdego pacjenta ze stłuszczoną wątrobą powinniśmy poszukiwać cukrzycy typu 2 i vice versa, jakie jest optymalne narzędzie diagnozujące stłuszczenie wątroby oraz który lek hipoglikemizujący byłby odpowiedni w tej sytuacji klinicznej. Celem niniejszej pracy jest odpowiedź na te ważne pytania kliniczne.
Historia rozwoju „niekorzystnej przyjaźni”
Pojęcie stłuszczenia wątroby zostało wprowadzone do słownika medycznego w 1836 r. przez angielskiego lekarza i naukowca Thomasa Addisona. Zapoczątkowało to lawinę odkryć dotyczących nacieczenia tłuszczowego tego narządu i jego związku z innymi tkankami, głównie tłuszczową, a także z nadmiernym spożywaniem pokarmów, brakiem aktywności fizycznej oraz otyłością i/lub alkoholem. W 1938 r. amerykański patolog Charles Connor powiązał tę patologię z obecnością cukrzycy. Zauważył on, że zmniejszone utlenianie tłuszczu związane z cukrzycą skutkuje przewlekłym naciekiem tłuszczowym, co może prowadzić do marskości wątroby, która nie jest możliwa do odróżnienia od tej związanej z nadużywaniem alkoholu. Z początkiem lat 80. wprowadzono nową terminologię infiltracji tłuszczowej wątroby, definiując ją jako niealkoholowe stłuszczenie (NAFLD – non-alcoholic fatty liver disease; amerykański lekarz i patolog Fenton Schaffner) oraz niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH – non-alcoholic steatohepatitis; amerykański patolog Jurgen Ludwig, 1980 r.) związane z progresją do włóknienia i marskości tego narządu (amerykański patolog Randal Lee, 1989 r.). Niewątpliwie krokiem milowym łączącym NAFLD i cukrzycę było odkrycie związku pomiędzy tą patologią a insulinoopornością (IR – insulin resistance; Giulio Marchesini, 1999 r.).
Obecnie pojęcie NAFLD stało się mało precyzyjne. Według niektórych naukowców obejmuje ono tylko izolowane nacieczenie tłuszczowe bez cech stanu zapalnego (NAFL – non-alcoholic fatty liver), a według innych także NASH oraz marskość tego narządu. Dl...
