Psychodiabetologia jest obszarem nauki i działalności klinicznej wyrosłym na styku 2 dziedzin: psychologii klinicznej i diabetologii. W Polsce nie nastąpiła jeszcze pełna formalizacja psychodiabetologii jako odrębnej dziedziny nauki, jednak toczą się w jej obszarze intensywne działania kliniczne i naukowe. Bazują one na kilkudziesięcioletnich doświadczeniach innych krajów, zwłaszcza Niemiec, Holandii, Danii i Norwegii^1,2, oraz wcześniejszych polskich działaniach³, a także czerpią z innych obszarów psychologii klinicznej, takich jak psychoonkologia, psychokardiologia czy psychodermatologia⁴. Obecnie śmiało możemy mówić o psychodiabetologii jako niezwykle istotnej gałęzi nauki i aktywności klinicznej w opiece nad pacjentami chorującymi na cukrzycę, z jasno określonymi standardami oraz wytycznymi psychologicznymi i medycznymi⁵.

Psychodiabetologia skupia się na zrozumieniu, jak czynniki psychologiczne wpływają na rozwój, przebieg i zarządzanie cukrzycą oraz jak ta choroba oddziałuje na stan psychiczny pacjenta. Bada również skuteczność różnych interwencji psychologicznych pod kątem poprawy zarządzania cukrzycą oraz ogólnego stanu zdrowia i jakości życia osób z tą chorobą. Psychodiabetologia oferuje narzędzia i strategie, które mogą pomóc chorym na cukrzycę lepiej zarządzać swoim stanem zdrowia, zmniejszyć ryzyko komplikacji oraz poprawić ogólne samopoczucie psychiczne i jakość życia^1,5.

Psycholog kliniczny, który zdobędzie odpowiednią wiedzę dotyczącą cukrzycy, wykraczającą poza wiedzę podstawową wynikającą z kierunkowego wykształcenia specjalistycznego, może być określany mianem psychodiabetologa, co wkrótce zostanie sformalizowane w postaci stosownego certyfikatu psychodiabetologa w większości krajów Unii Europejskiej, w tym także w Polsce⁵.

Kluczowe obszary, na które zwraca uwagę psychodiabetologia, to:

1. Wsparcie psychologiczne w radzeniu sobie z diagnozą. Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, która wymaga od pacjentów dokonywania zmian w stylu życia i codziennej samokontroli. Diagnoza i konieczność zarządzania chorobą mogą wywołać szereg emocji, takich jak: lęk, depresja, a nawet zaprzeczenie.
2. Przestrzeganie zaleceń terapeutycznych. Czynniki psychologiczne mogą znacząco wpływać na to, jak pacjenci przestrzegają zaleceń dotyczących leczenia, diety, aktywności fizycznej i monitorowania glikemii. Praca psychologiczna może pomóc w zidentyfikowaniu i przezwyciężeniu barier w tych obszarach.
3. Zarządzanie stresem. Stres jest istotnym czynnikiem, mogącym negatywnie oddziaływać na kontrolę cukrzycy, zarówno bezpośrednio (wpływ na stężenie glukozy we krwi), jak i pośrednio (wpływ na zachowania zdrowotne). Techniki zarządzania stresem i relaksacyjne mogą być ważnym elementem kompleksowej opieki nad osobami z cukrzycą.
4. Radzenie sobie z komplikacjami. Chorzy na cukrzycę często obawiają się potencjalnych przyszłych komplikacji, takich jak problemy ze wzrokiem, z nerkami czy stopami. Wsparcie psychologiczne może pomóc w radzeniu sobie z tymi obawami i zachęcać do działań profilaktycznych.
5. Zastosowanie nowoczesnych technologii w leczeniu cukrzycy. W zindywidualizowanej, spersonalizowanej opiece psychodiabetologicznej nowe technologie, takie jak hybrydowe systemy zamkniętej pętli i system ciągłego monitorowania glikemii (CGM – continuous glucose monitoring), mogą służyć jako narzędzie interwencji psychologicznej poprawiającej dobrostan psychiczny. Z drugiej strony interwencja psychologiczna może pomóc pacjentom opornym na nowe technologie przezwyciężyć obawy i tym samym poprawić kontrolę glikemii.
6. Wsparcie rodzin i opiekunów. Cukrzyca wpływa nie tylko na samego chorego, ale również na jego rodzinę i bliskich. Edukacja i wsparcie psychologiczne dla rodzin mogą poprawić zarządzanie chorobą i jakość życia.

American Diabetes Association (ADA)6, podobnie jak większość towarzystw diabetologicznych na całym świecie, w tym Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) w swoich zaleceniach w rozdziale 87, wskazuje na konieczność monitorowania dobrostanu psych...