Diagnostyka
Hemoglobina glikowana w pediatrii w 2024 roku
Magdalena Małachowska1,2
prof. dr hab. n. med. Przemysława Jarosz-Chobot3
- Rola oznaczenia hemoglobiny glikowanej na przestrzeni lat – od złotego standardu w ocenie kontroli cukrzycy do narzędzia diagnozy cukrzycy oraz klasyfikacji stadiów przedklinicznych cukrzycy typu 1 i kontroli progresji choroby
- Nie tylko kontrola wyrównania glikemii, czyli co jeszcze da się wyczytać z badania laboratoryjnego hemoglobiny glikowanej
- Hemoglobina glikowana plus ocena dodatkowych wskaźników z systemów CGM jako optymalny duet w kontroli glikemii
Liczba dzieci z cukrzycą oraz zaburzeniami gospodarki węglowodanowej rośnie z roku na rok. W diagnostyce różnicowej poza cukrzycą typu 1, która nadal znacząco przeważa w europejskiej populacji pediatrycznej, należy też rozważać inne formy cukrzycy, m.in. monogenowe (cukrzyca o charakterze podobnym do typu 2 pojawiająca się u młodych osób [MODY – maturity onset diabetes in the young] – druga najczęściej występująca w Polsce) oraz postaci mieszane i te związane z innymi chorobami1,2.
Aby zapewnić pacjentom z cukrzycą odpowiednią opiekę, która pozwoli na utrzymanie prawidłowych wartości glikemii i zminimalizuje ryzyko rozwoju powikłań, konieczne jest użycie wystandaryzowanych narzędzi, umożliwiających ocenę kontroli glikemii. Do standardowych badań przeprowadzanych na kontrolnych wizytach w poradniach diabetologicznych należy oznaczenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c), które od lat 80. służy do oceny kontroli glikemii, szczególnie tej długofalowej3. Wynik jest istotny zarówno dla lekarza, jak i pacjentów oraz ich opiekunów, którzy przez wiele lat posługiwali się nim w celu oceny długofalowego wyrównania cukrzycy i dokonywania ewentualnych modyfikacji w dotychczasowym leczeniu. W ostatnich latach Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD), idąc w ślad innych towarzystw naukowych, wprowadziło również wartość HbA1c do opcjonalnej diagnostyki cukrzycy i stanu przedcukrzycowego w Polsce2.
W niniejszym artykule omówiono obecną rolę oznaczenia HbA1c w terapii oraz diagnostyce cukrzycy u pacjentów pediatrycznych. Przedstawiono wady i zalety tej metody, a także jej aktualne znaczenie w diagnostyce oraz kontroli wyrównania cukrzycy, z uwzględnieniem coraz większego rozpowszechnienia systemów ciągłego monitorowania glikemii (CGM – continuous glucose monitoring). W ramach tego przeanalizowano obowiązujące wytyczne oraz dokonano przeglądu literatury podejmującej ten temat.
O czym informuje wynik hemoglobiny glikowanej i jakie są jej wartości docelowe?
HbA1c to oznaczenie laboratoryjne, które odzwierciedla średnie stężenie glikemii we krwi z ostatnich 2-3 miesięcy3 i powstaje wskutek glikacji N-końcowej grupy aminowej w łańcuchu β-globiny w hemoglobinie wchodzącej w skład erytrocytów, żyjących ś...
