Wypadek komunikacyjny ciężarnej

Współczesny świat rozwija się bardzo szybko. Wzrasta liczba zagrożeń związanych ze sposobem życia, szybkością przemieszczania się i nasileniem ruchu lądowego, powietrznego i wodnego. Rozwój cywilizacyjny, potrzeba komunikacji oraz liczba i różnorodność środków transportu zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku komunikacyjnego pojedynczego lub masowego. Wypadkiem komunikacyjnym nazywamy zdarzenie w ruchu lądowym (morskim lub powietrznym), które pociągnęło za sobą śmierć człowieka lub naruszenie czynności narządów ciała, lub rozstrój zdrowia przynajmniej jednej osoby (nie licząc sprawcy) trwający dłużej niż 7 dni.

Dane statystyczne

Wypadki komunikacyjne są w Polsce jedną z głównych przyczyn zgonów, a w grupie ludzi młodych – wysuwają się na pierwsze miejsce. Statystycznie co 8-13 minut dochodzi na polskich drogach do wypadku. Około 6 osób zostaje rannych w ciągu każdej godziny. Co trzecia osoba jest ciężko ranna, a codziennie ginie od 11 do 15 osób. W 2012 roku w Polsce doszło do 36 927 wypadków drogowych, w których 3 557 osób zginęło, a 45 637 zostało rannych. Policji zgłoszono 337 943 kolizji. Najwięcej wypadków miało miejsce w październiku (10,1% ogółu), we wrześniu (9,8%) i w lipcu (9,7%). Duże nasilenie wypadków występowało w godzinach od 13 do 20, czyli w okresie bardzo natężonego ruchu, związanego z powrotami z pracy. Do zdecydowanej większości wypadków (73%) dochodziło w obszarze zabudowanym i zginęły w nich 1 652 osoby (46,45%). W ogólnej liczbie ofiar wypadków największy odsetek stanowili kierujący samochodami osobowymi i ich pasażerowie (53,6%). Najliczniejszą grupę zabitych (28,8%) stanowiły osoby w przedziale wiekowym 40-59 lat, natomiast osoby w przedziale 25-39 lat najczęściej stanowiły grupę rannych (28,2%). Najwyższy wskaźnik ofiar na 1 mln populacji odnotowany został, podobnie jak w latach poprzednich, w przedziale wiekowym 18-24 lat. Spośród wszystkich rodzajów wypadków drogowych na pierwsze miejsce wysuwają się zdarzenia, które można zakwalifikować do kategorii „zderzenie się pojazdów w ruchu”. Wśród czynników mających decydujący wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego (człowiek/droga/pojazd) jako czynnik sprawczy wypadków na pierwsze miejsce zdecydowanie wysuwa się człowiek. Na podstawie analizy płci kierujących należy stwierdzić, że najczęściej sprawcami wypadków w 2012 roku byli mężczyźni kierujący pojazdami, którzy spowodowali 74,6% wypadków. Kobiety z kolei spowodowały 21% wypadków. Wypadki w Polsce charakteryzują się wyjątkowo wysoką śmiertelnością: na 100 wypadków ginie 12 osób, wobec przeciętnego wskaźnika 3,5 w krajach Unii Europejskiej.¹

Współczesna ciężarna coraz częściej prowadzi bardzo aktywny tryb życia. Pozostaje czynna zawodowo i korzysta z wielu form aktywności w życiu prywatnym. Dzisiejszy tryb życia często wymusza korzystanie z różnych środków transportu zarówno indywidualnych, jak i zbiorowych. Od początku lat 90. ubiegłego wieku liczba pojazdów zarejestrowanych w Polsce systematycznie rośnie. Wzrasta także liczba kobiet mających prawo jazdy. Kobieta w ciąży na ogół jest pasażerem, ale w ostatnich latach coraz częściej ciężarna samodzielnie prowadzi pojazd. W Polsce nie ma dokładnych statystyk udziału ciężarnych w wypadkach drogowych. Można przypuszczać, że odsetek kobiet w ciąży, które ulegają różnym urazom, jest zbliżony do innych krajów i wynosi około 6-7%², z tego 2-3% to urazy w wypadkach komunikacyjnych.^3,4

Spośród ciężarnych, które ulegają wypadkom komunikacyjnym, 55-70% znajdowało się w pojeździe samochodowym. Tylko w 4% przypadków urazom komunikacyjnym uległy ciężarne, które były pieszymi użytkowniczkami drogi. Około 19-24% wszystkich ciężarnych, które brały udział w wypadku drogowym, wymaga hospitalizacji.^5,6 Statystyki są jednak nieme – nie maja twarzy konkretnych ludzi. Nie widać w nich bólu, cierpienia ani tragedii ofiar i ich bliskich.

Łańcuch przeżycia

Każda ciężarna będąca uczestnikiem wypadku drogowego stanowi ogromne wyzwanie dla personelu medycznego, zarówno zespołu ratowniczego na miejscu zdarzenia, jak i personelu szpitala. O przeżyciu i późniejszym rokowaniu decydują szybka reakcja zespołu udzielającego pierwszej pomocy oraz postępowanie zgodne w wytycznymi, tzw. łańcucha przeżycia:

• wezwanie pomocy

• rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej zgodnej z algorytmem ABC…

• wczesne zastosowanie defibrylacji

• wezwanie wykwalifikowanej pomocy medycznej

• przejęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej i modyfikacja algorytmu dla ciężarnej

• ocena wielkości dna macicy i decyzja o ratunkowym cięciu cesarskim

• powiadomienie najbliższego szpitala o konieczności wykonania ratunkowego cięcia cesarskiego

• transport do najbliższego szpitala i monitorowanie podstawowych funkcji życiowych do czasu przekazania pacjentki^7,8

Uraz i odpowiedź organizmu mogą mieć niekorzystny wpływ zarówno na matkę, dalszy przebieg ciąży, jak i na nienarodzone dziecko. Stąd na miejscu zdarzenia oraz w początkowym leczeniu należy uwzględnić kilka elementów wpływających na modyfikację rutynowego postępowania ratunkowego, tj.:

• fizjologiczną adaptację organizmu matki do ciąży

• wiek ciąży

• mechanizm i stopień ciężkości urazu.⁹