Wyzwaniem dla ginekologa i urologa jest leczenie przetok po radioterapii. Niektórzy autorzy w leczeniu takich przetok stosowali drogę pochwową zamiast zalecanego w takim przypadku dostępu brzusznego.7 Pushkar i wsp.9 zoperowali 216 pacjentek z przetokami pęcherzowo-pochwowymi po radioterapii (RVVF). Większość kobiet (210) było operowanych drogą pochwową. U 75 pacjentek zastosowano metodę Latzko, u 86 metodę z użyciem płata Martiusa. Pierwotna operacja RVVF była skuteczna w 48% przypadków. Pierwotne i kolejne operacje pozwoliły na wyleczenie 169 (80%) pacjentek. Svaerdborg i wsp.30 zastosowali w leczeniu VVF po radioterapii przemieszczenie płata z lewego mięśnia prostego brzucha. Operacje były przeprowadzone drogą brzuszną u trzech pacjentek 19, 28 i 34 lata po radioterapii z powodu raka szyjki macicy. W 5-8 letniej obserwacji tej grupy pacjentek nie stwierdzono nawrotu przetok. Opisywana technika chirurgiczna pozwala na wykorzystanie w leczeniu RVVF dobrze unaczynionej, niezmienionej przez promieniowanie tkanki mięśniowej.

Podsumowanie

W krajach rozwiniętych najczęstszą przyczyną powstawania VVF są powikłania pooperacyjne, głównie po histerektomii brzusznej. W przypadku rozpoznania przetoki pęcherzowo-pochwowej do 72 godzin po zabiegu operacyjnym można podjąć decyzję o leczeniu chirurgicznym przetoki bez odraczania zabiegu. W innych przypadkach zalecane jest w pierwszej kolejności odroczenie zabiegu operacyjnego. Najczęściej stosowaną metodą w pierwotnym leczeniu przetok pęcherzowo-pochwowych oraz w przypadku niepowodzeń pierwotnej operacji naprawczej VVF jest technika Latzko droga pochwową. Alternatywą w leczeniu VVF jest warstwowe zamknięcie przetoki, a także technika z przemieszczeniem płata Martiusa. W przypadku konieczności zastosowania drogi brzusznej najczęściej wykonuje się zabieg techniką O'Conora. Zastosowanie płata z sieci zwiększa szanse wyleczenia przetoki. Prace opisujące metody zamykania VVF z zastosowaniem kleju tkankowego31 i systemu chirurgicznego da Vinci32 są bardzo nieliczne, w związku z tym wymagają weryfikacji w dalszych badaniach.

Piśmiennictwo

1. Goodwin WE, Scardino PT. Vesicovaginal and ureterovaginal fistulas: a summary of 25 years of experience. J Urol. 1980;123:370-4.

2. Lee RA, Symmonds RE, Williams TJ. Current status of genitourinary fistula. Obstet Gynecol. 1988;72:313-9.

3. Zhang Q, Ye Z, Liu F, Qi X, Shao C, He X, Zhang D. Laparoscopic transabdominal transvesical repair of supratrigonal vesicovaginal fistula. Int Urogynecol J. 2013;24:337-42.

4. Sotelo R, Mariano MB, García-Segui A, Dubois R, Spaliviero M, Keklikian W, Novoa J, Yaime H, Finelli A. Laparoscopic repair of vesicovaginal fistula. J Urol. 2005;173:1615-18.

5. Ghoniem GM, Langford CF. Current concepts and treatment strategies for genitourinary fistulas. In: Continence. Current Concepts and Treatment Strategies. Badlani GH, Davilla GW, Michel MC, de la Rosette JMCH (eds). Springer, 2010: 453-59.

6. Penalver M, Angioli R. Urinary diversion. Chapter 11. In: Glenn Hurt W (ed). Urogynecologic surgery. Second ed. Lippincot-Raven Press, 2000:193-206.

7. Angioli R, Penalver M, Muzii L, Mendez L, Mirhashemi R, Bellati F, Crocè C, Panici PB. Guidelines of how to manage vesicovaginal fistula. Crit Rev Oncol Hematol. 2003;48:295-304. Review.

8. Graham JB. Vaginal fistulas following radiotherapy. Surg Gynecol Obstet. 1965;120:1019-30.

9. Pushkar DY, Dyakov VV, Kasyan GR. Management of radiation-induced vesicovaginal fistula. Eur Urol. 2009;55:131-7.

10. Berthrong M. Pathologic changes secondary to radiation. World J Surg. 1986;10:155-70.

11. Maier U, Ehrenböck PM, Hofbauer J. Late urological complications and malignancies after curative radiotherapy for gynecological carcinomas: a retrospective analysis of 10,709 patients. J Urol. 1997;158:814-7.

12. Eifel PJ, Levenback C, Wharton JT, Oswald MJ. Time course and incidence of late complications in patients treated with radiation therapy for FIGO stage IB carcinoma of the uterine cervix. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 1995;32:1289-300.

13. Cohen BL, Gousse AE. Current techniques for vesicovaginal fistula repair: surgical pearls to optimize cure rate. Curr Urol Rep. 2007;8:413-8.

14. Goodwin WE, Scardino PT. Vesicovaginal and ureterovaginal fistulas: a summary of 25 years of experience. J Urol.1980;123:370-4.

15. Eilber KS, Kavaler E, Rodriguez LV, et al. Ten-year experience with transvaginal vesicovaginal fistula repair using tissue interposition. J Urol. 2003,169:1033-6.

16. Rovner ES: Vesicovaginal and urethrovaginal fistulas. AUA Update Series. 2006;25:45-56.

17. Thompson JD. Operative injuries to the ureter prevention, recognition and management. In: Thompson JD, Rock JA (eds). TeLinde’s operative gynecology. Seventh ed. Philadelphia, JB Lippincott. 1992:759-83.

18. Latzko W. Postoperative vesicovaginal fistulas; genesis and therapy. Am J Surg. 1942;58:211-28.

19. Rechberger T, Postawski K, Romanek K, Bartuzi A. Vesicovaginal fistulas--current therapeutical strategy. Ginekol Pol. 2010;81:452-6.

20. Ansquer Y, Mellier G, Santulli P, Bennis M, Mandelbrot L, Madelenat P, Carbonne B, Mathevet P. Latzko operation for vault vesicovaginal fistula. Acta Obstet Gynecol Scand. 2006;85:1248-51.

21. Methfessel HD, Retzke U, Schwarz R, Methfessel G. Occlusion of a vesicovaginal fistula with Latzko-repair. Geburtshilfe Frauenheilkd. 1992;52:606-10.

22. Tancer ML. The post-total hysterectomy (vault) vesicovaginal fistula. J Urol. 1980;123:839-40.

23. Martius H. Die operative Widerhrstellung dervollkommen fehlenden harnröhre und des Schiessmuskels derselben. Zentralbl Gynak. 1928;52:480-6.

24. O’Conor VJ, Sokol JK. Vesicovaginal fistula from the standpoint of the urologist. J Urol. 1951;66:579-85.

25. O’Conor VJ, Jr, Sokol JK, Bulkley GJ, Nanninga JB. Suprapubic closure of vesicovaginal fistula. J Urol. 1973;109:51-4.

26. Mondet F, Chartier-Kastler EJ, Conort P. Anatomic and functional results of transperitoneal-transvesical vesicovaginal fistula repair. Urology. 2001;58:882-6.

27. Chibber PJ, Shah HN, Jain P. Laparoscopic O’Conor’s repair for vesico-vaginal and vesico-uterine fistulae. BJU Int. 2005;96:183-6.

28. Evans DH, Madjar S, Politano VA, et al. Interposition flaps in transabdominal fistula repairs: are they really necessary? Urology. 2001;57:670–674.

29. Shah SJ. Laparoscopic transabdominal transvesical vesicovaginal fistula repair. J Endourol. 2009;23:1135-7.

30. Sværdborg M, Birke-Sørensen H, Bek KM, Nielsen JB. A modified surgical technique for treatment of radiation-induced vesicovaginal fistulas. Urology. 2012;79:950-3.

31. Sharma SK, Perry KT, Turk TMT. Endoscopic injection of fibrin glue for the treatment of urinary-tract pathology. J Endourol. 2005;19:419-23.

32. Sundaram BM, Kalidasan G, Hemal AK. Robotic repair of vesicovaginal fistula: case series of five patients. Urology. 2006;67:970-3.

Do góry