Wprowadzenie

Endometrioza jest najczęstszą chorobą ginekologiczną dotykającą 10% kobiet populacji ogólnej.¹ Charakteryzuje się obecnością tkanki endometrium poza jamą macicy, np. na jajnikach, otrzewnej miednicy mniejszej.^2,3 Choć po raz pierwszy została odnotowana ok. 100 lat temu, jej patofizjologia nadal pozostaje niejasna.⁴ Silne dolegliwości bólowe towarzyszące endometriozie mają negatywny wpływ na życie rodzinne, zdolność do pracy i jakość życia kobiet cierpiących z jej powodu.^5,6 Niestety leczenie bólu towarzyszącego endometriozie nie we wszystkich przypadkach okazuje się skuteczne.⁷

Leczenie bólu w endometriozie zostało zrewolucjonizowane dzięki laparoskopii, która wraz z badaniem histopatologicznym okazała się także złotym standardem w diagnostyce endometriozy.^1,8 Leczenie farmakologiczne również odgrywa istotną rolę w terapii bólu z powodu endometriozy. Jego działanie polega głównie na hamowaniu produkcji estrogenów w jajnikach.⁹ Oba sposoby leczenia bólu w endometriozie nadal jednak nie są do końca satysfakcjonujące z uwagi na znaczący odsetek nawrotów objawów choroby.¹⁰ Szacuje się, że w przypadku niepodjęcia leczenia endometriozy pogorszenie objawów choroby może dotyczyć połowy kobiet, ogniska endometrialne mogą samoistnie zaniknąć u ok. 1/3 kobiet, a u pozostałej części nasilenie choroby może pozostać bez zmian.⁷ Dlatego też istnieje potrzeba dokładniejszego ujednolicenia badań w celu oszacowania efektywności nowych sposobów leczenia bólu związanego z endometriozą.¹⁰

Charakter i rodzaje bólu

Najczęstszym i najważniejszym objawem endometriozy jest ból zlokalizowany w miednicy mniejszej. Charakter i nasilenie dolegliwości bólowych mogą być różne.¹¹ Objawy mogą wystąpić pod różną postacią (bolesne miesiączkowanie, przewlekły ból w podbrzuszu promieniujący do innych okolic ciała, bolesność podczas współżycia, defekacji i mikcji) i się na siebie nakładać.

Istnieją pewne cechy charakterystyczne dolegliwości bólowych towarzyszących endometriozie. Występowanie silnych dolegliwości bólowych podczas miesiączkowania przemawia za rozpoznaniem endometriozy, w przeciwieństwie do bólu o mniej nasilonym charakterze. Nagłe pojawienie się silnego ostrego bólu w podbrzuszu wskazuje natomiast bardziej na torbiel krwotoczną jajnika lub stan zapalny w obrębie otrzewnej miednicy mniejszej niż na endometriozę. Silny ból o stałej lokalizacji sugeruje głęboko zwłókniałą torbiel endometrialną, podczas gdy bolesność podczas współżycia może świadczyć o endometriozie przegrody odbytniczo-pochwowej.¹²