Ciężarne z zespołem antyfosfolipidowym należą do najtrudniejszych i najbardziej interesujących spośród leczonych przeze mnie. Pierwszy raz spotkałem się z tym stanem jako młody lekarz w trakcie specjalizacji z medycyny matczyno-płodowej, kiedy leczyłem pacjentkę z nawracającymi poronieniami, u której stwierdziłem obecność antykoagulantu tocznia. Skuteczne leczenie tej pacjentki heparyną i małą dawką kwasu acetylosalicylowego wzbudziło moje zainteresowanie tą chorobą trwające przez całą moją dalszą karierę zawodową.

Pierwszym rodzajem przeciwciał antyfosfolipidowych odkrytych w latach 50. XX wieku był antykoagulant tocznia. Była to początkowo zagadkowa substancja wydłużająca czasy krzepnięcia zależne od fosfolipidów (np. czas częściowej tromboplastyny po aktywacji, aPTT) u pacjentów z toczniem rumieniowatym układowym (TRU). Paradoksalny związek antykoagulantu tocznia z zakrzepicą, a także niewydolnością nerek, nefropatią, udarem mózgu, nadciśnieniem płucnym i dysfunkcją innych narządów nie był jasny aż do lat 70. XX wieku.

W latach 80. wykryto inne rodzaje przeciwciał antyfosfolipidowych, w tym przeciwciała antykardiolipinowe, a później przeciwciała przeciwko β₂-glikoproteinie typu I. W latach 80. pojawiły się również pierwsze doniesienia wiążące te przeciwciała z utratą ciąży. Moją pierwszą publikacją w trakcie specjalizacji z medycyny matczyno-płodowej był opis związku przeciwciał antyfosfolipidowych z nawracającymi poronieniami, wewnątrzmacicznym obumarciem oraz ograniczeniem wzrastania płodu.¹ To odkrycie skłoniło mnie do zbadania częstości występowania tych przeciwciał w ogólnej populacji położniczej. Moi koledzy i ja stwierdziliśmy, że przeciwciała antyfosfolipidowe występowały u około 2% ciężarnych, a ich obecność często, ale nie zawsze wiązała się z niepomyślnymi wynikami ciąży.² Zapoczątkowało to moje długie i frustrujące poszukiwania przyczyny tej choroby.

Zbyt wiele przyczyn!

Zespół antyfosfolipidowy definiuje się jako połączenie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (ŻChZZ) lub powikłań położniczych z obecnością przeciwciał antyfosfolipidowych. U co najmniej połowy pacjentów z zespołem antyfosfolipidowym występuje TRU l...