Wstęp

Zasadniczym celem monitorowania śródporodowego jest rozpoznanie objawów niedotlenienia wewnątrzmacicznego w czasie, gdy nie powoduje ono jeszcze nieodwracalnych zmian w organizmie płodu. Brak reakcji na pojawienie się wczesnych sygnałów alarmowych świadczących o zagrożeniu płodu w czasie porodu może doprowadzić do jego trwałego uszkodzenia bądź zgonu wewnątrzmacicznego.

Niedotlenienie wewnątrzmaciczne może być konsekwencją działania różnorodnych czynników. Stanowi ono najczęstszą przyczynę wielu powikłań u noworodków. Wady wrodzone i zakażenia rzadziej odpowiadają za wewnątrzmaciczne obumarcie płodu, mogą jednak stwarzać realne zagrożenie życia noworodków.

Stopień utlenowania krwi płodu w czasie porodu stanowi wypadkową oddziaływania wielu składowych, wśród których należy wymienić czynniki matczyne, maciczno-łożyskowe i płodowe. Wśród czynników matczynych odpowiedzialnych za zmniejszenie stężenia tlenu w krwi tętniczej płodu wymienia się schorzenia układu oddechowego, hipowentylację czy nikotynizm. Zdolność do prawidłowego transportu tlenu bywa upośledzona w przypadkach niedokrwistości z niedoboru żelaza i hemoglobinopatii. Hipoksja płodowa może być także efektem zmniejszonego przepływu krwi przez macicę spowodowanego hipotonią rodzącej, pozycją ciała czy stosowaniem znieczulenia przewodowego. Płód może być niedotleniony z powodu przewlekłych chorób matki: tocznia rumieniowatego układowego, cukrzycy, przewlekłego nadciśnienia tętniczego czy zespołu antyfosfolipidowego. Spośród czynników maciczno-łożyskowych należy wymienić naturalną lub jatrogenną hiperstymulację macicy mogącą doprowadzić do przedwczesnego oddzielenia się łożyska, a także zaburzenia funkcji łożyska spowodowane zmianami naczyniowymi z towarzyszącym upośledzeniem przepływu krwi między matką i płodem, ograniczeniem wzrastania płodu i małowodziem. Zaopatrzenie płodu w tlen w istotny sposób ograniczają: kompresja sznura pępowinowego w przypadkach małowodzia, węzeł prawdziwy czy wypadnięcie pępowiny. Hipoksja płodowa może być także wywołana zmniejszoną zdolnością transportu tlenu w przebiegu znacznej niedokrwistości u płodu spowodowanej izoimmunizacją, krwawieniem matczyno-płodowym czy obecnością karboksyhemoglobiny u palaczek tytoniu.¹

Reakcja płodu na deficyt tlenu

Zmniejszona podaż tlenu wyzwala u płodu mechanizmy mające na celu przede wszystkim ochronę centralnego układu nerwowego. Centralizacja (redystrybucja) krążenia zapewnia także referencyjny przepływ krwi przez serce i nadnercza. Do typowych reakcji ...