Wprowadzenie

Ciąża wielopłodowa (graviditas multiplex, multifetalis) oznacza jednoczesny rozwój w jamie macicy dwóch lub większej liczby płodów. W zależności od ilości rozwijających się płodów wyróżnia się: ciążę bliźniaczą lub dwojaczą (graviditas gemellaris, bigeminalis), trojaczą (graviditas trigemianalis), czworaczą (graviditas quadrigeminalis), pięcioraczą (graviditas quintigeminalis) itd., a urodzone z nich noworodki: bliźniętami lub dwojaczkami (gemini), trojaczkami (trigemini), czworaczkami (quadrigemini), pięcioraczkami (quintigemini) itd.

Od początku lat 70. XX stulecia obserwuje się na świecie wyraźny wzrost częstości występowania ciąż wielopłodowych. Przyczyn tego zjawiska należy upatrywać w opóźnianiu przez kobiety rozrodu, zmieniającym się środowisku naturalnym człowieka, a przede wszystkim w coraz szerszym i skuteczniejszym stosowaniu sztucznych metod prokreacji (hormonalnej indukcji owulacji i zapłodnienia pozaustrojowego – IVF i ICSI). W krajach uprzemysłowionych odsetek bliźniąt zwiększa się o ponad 2% rocznie.¹ Istnieją więc przypuszczenia, że w 2050 roku co druga ciąża może być wielopłodowa. Dlatego coraz częściej zaczyna się mówić o nadchodzącej epidemii ciąż wielopłodowych.²

W ciągu ostatnich lat obserwowane jest wyraźne zmniejszanie się odsetka umieralności i zachorowalności okołoporodowej płodów i noworodków pochodzących z ciąż pojedynczych. W ciążach wielopłodowych ta umieralność i zachorowalność jest jednak niestety nadal bardzo wysoka, 4-11 razy większa niż w ciążach pojedynczych.³ Mimo że ciąże wielopłodowe stanowią zaledwie około 1-2% ogółu urodzeń, to ich udział w umieralności noworodków z bardzo małą urodzeniową masą ciała wynosi 15,8%, a noworodków z małą masą ciała – 13,7%, natomiast udział w umieralności przedporodowej – 11,2%, umieralności poporodowej – 3,4% i umieralności niemowlęcej – 8,4%. Wiąże się z tym konieczność zastosowania wobec tych ciężarnych znacznie rozszerzonej opieki przed-, śród- i poporodowej.

Wczesne rozpoznanie ciąży wielopłodowej

Każde postępowanie profilaktyczne przynosi pożądane wyniki jedynie wówczas, gdy zostanie odpowiednio wcześnie wdrożone. Wczesne rozpoznanie ciąży wielopłodowej stanowi zatem istotny element determinujący całokształt postępowania i opieki wobec ciężarnej i rozwijających się płodów.

Obecnie jedyną powszechnie dostępną, bezpieczną i tanią metodą pozwalającą w sposób pewny rozpoznać ciążę wielopłodową już w I trymestrze jest ultrasonografia. W badaniu USG rozpoznanie ciąży wielopłodowej, przy zastosowaniu sondy dopochwowej, sta...