Wprowadzenie

Ciąża bliźniacza jest ciążą wysokiego ryzyka i wiąże się z występowaniem groźnych powikłań, większym odsetkiem obumarć wewnątrzmacicznych, poronień, porodów przedwczesnych oraz z większą umieralnością okołourodzeniową noworodków i matek.¹ Najczęstszym powodem wzrostu zachorowalności noworodków jest wcześniactwo oraz wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodów (IUGR – intrauterine growth restriction). Zarówno zachorowalność, jak i umieralność w czasie ciąży wielopłodowej znacząco wzrasta w porównaniu do ciąży pojedynczej, głównie z powodu wcześniactwa i małej masy urodzeniowej noworodków. Śmiertelność jest 3-7 razy większa w porównaniu z ciążą pojedynczą, natomiast zachorowalność – zwłaszcza ryzyko wystąpienia uszkodzeń neurologicznych – siedem razy większa.²

Największym ryzykiem położniczym obarczona jest ciąża jednokosmówkowa jednoowodniowa, następnie jednokosmówkowa dwuowodniowa, natomiast ciąża dwuowodniowa dwukosmówkowa cechuje się najmniejszym ryzykiem.³ Ryzyko niepomyślnego zakończenia jest wyraźnie zaznaczone w ciążach jednokosmówkowych. Śmiertelność okołoporodowa u bliźniąt jednokosmówkowych jest 2,5 razy większa niż u dwukosmówkowych, podczas gdy ryzyko wystąpienia powikłań neurologicznych jest 7-krotnie większe u przedwcześnie urodzonych bliźniąt z ciąż jednokosmówkowych niż w ciążach dwukosmówkowych.⁴

Częstość występowania ciąży bliźniaczej stale rośnie ze względu na powszechnie stosowane techniki wspomaganego rozrodu i coraz późniejszy wiek kobiet w momencie poczęcia.⁵ Mimo ogromnego postępu w medycynie perinatalnej, wprowadzenia i upowszechnienia nowoczesnych technik diagnostycznych i terapeutycznych wiele zagadnień z zakresu etiologii, patogenezy, diagnostyki i postępowania w ciąży wielopłodowej nie zostało dotychczas ostatecznie rozwiązanych.

Współcześnie uważa się, że wczesna diagnostyka ultrasonograficzna jest niezbędna, aby prawidłowo rozpoznać rodzaj ciąży bliźniaczej i kontrolować jej rozwój. Praca przedstawia schemat diagnostyczny ciąży bliźniaczej, najczęstsze powikłania i możliwości terapii wewnątrzmacicznej.

Diagnostyka wczesnej ciąży – I trymestr

Ciąże bliźniacze stanowią 1-2% wszystkich ciąż. Dwie trzecie ciąż bliźniaczych to ciąże dwuzygotyczne (dlatego zawsze dwukosmówkowe), które nie są obciążone dużym ryzykiem położniczym. Jedną trzecią ciąż bliźniaczych stanowią ciąże monozygotyczne (zarówno jednokosmówkowe, jak i dwukosmówkowe). Kosmówkowość w ciążach monozygotycznych zależy od czasu między zapłodnieniem a podziałem embrionu – podział między 4 a 7 dniem prowadzi do rozwoju jednej kosmówki. Dwie trzecie ciąż monozygotycznych to ciąże jednokosmówkowe i tylko one są obciążone dużym ryzykiem położniczym, m.in. rozwoju zespołu przetaczania krwi między płodami (TTTS – twin- to- twin transfusion syndrome; 10-15% ciąż monozygotycznych).