Wprowadzenie

Uogólniony, przerzutowy (rozsiany) rak piersi (PRP; MBC – metastatic breast cancer) jest główną przyczyną zgonów kobiet na całym świecie i przyjmuje się, że rocznie umiera z tego powodu około 400 000 kobiet.¹ W momencie wykrycia PRP stanowi mniej niż 5% nowych rozpoznań, ale w toku obserwacji po leczeniu u około 20-25% pacjentek dojdzie do uogólnienia lub nawrotu choroby. Historycznie chorzy z przerzutami raka piersi przeżywali średnio 18-24 miesięcy.² Z tego też powodu – zgodnie z międzynarodowymi rekomendacjami – w toku obserwacji po leczeniu jedynym zalecanym badaniem kontrolnym pozostaje mammografia.³ Uwzględnienie panelu biologicznego raka prawdopodobnie spowoduje zmianę dotychczasowych zaleceń i zindywidualizowanie profili badań kontrolnych.^4,5

Obserwowany w ostatnich 15 latach spadek umieralności z powodu raka piersi jest zwykle przypisywany strategiom wczesnego wykrywania, szerszego stosowania leczenia uzupełniającego, ale może być także skutkiem stosowania w rozsianym raku piersi nowoczesnych terapii, w tym celowanych. W ostatniej dekadzie w licznych badaniach klinicznych udowodniono poprawę wskaźników przeżycia chorych z PRP leczonych nowymi schematami chemio- i hormonoterapii w porównaniu z pacjentami poddawanymi dawnym terapiom, między innymi paliatywnym.^5,6

Ryzyko powstawania przerzutów odległych w toku obserwacji po leczeniu było przedmiotem licznych badań. Najwięcej zmian przerzutowych ujawnia się w czasie pierwszych dwóch lat po leczeniu, a następnie ich liczba zmniejsza się w czasie 5 lat obserwacji i stopniowo dalej wolno maleje w czasie kolejnych 10-12 lat. Najczęściej występują wznowy lokoregionalne, przerzuty do tkanek miękkich, kości, płuc, wątroby i centralnego układu nerwowego.

Wznowy lokoregionalne

W trakcie ostatniej konferencji Early Breast Cancer Conference (EBCC) w 2014 roku 24 ekspertów z Maastricht Breast Cancer Endpoint Consensus Group uściśliło definicje wznów miejscowych, lokoregionalnych i zmian przerzutowych.⁷

Zgodnie z przyjętą definicją wznowy miejscowe dotyczą zmian w obrębie leczonego oszczędzająco gruczołu, blizny po mastektomii, wysiewów do skóry (piersi i ściany klatki piersiowej), a także zmian węzłowych (pachowych, pod- i nadobojczykowych, piersiowych i w obrębie ściany klatki piersiowej). W ich weryfikacji i ocenie rozległości przydatne są badania obrazowe: USG, tomografia komputerowa (TK) oraz rezonans magnetyczny (MR). Przerzuty odległe to poza wymienionymi we wprowadzeniu także przerzuty do przeciwległych węzłów chłonnych (dołu pachowego oraz pod- i nadobojczykowych).