Zaburzenia miesiączkowania mające swój początek w okresie dojrzewania mogą wpływać na całe przyszłe życie reprodukcyjne, a także zachowania prozdrowotne młodych kobiet.

Wprowadzenie

Dojrzewanie płciowe jest okresem w rozwoju człowieka, w którym zachodzą zmiany hormonalne i somatyczne prowadzące do uzyskania pełnej dojrzałości płciowej, umożliwiającej reprodukcję. Dojrzewanie to z ginekologicznego punktu widzenia charakteryzuje się rozwojem drugorzędowych i trzeciorzędowych cech płciowych. Fizjologiczne procesy występujące u dorosłych kobiet w okresie pokwitania dopiero się kształtują, a niektóre z nich – uznawane za patologie – u nastolatek są całkowicie normalne.

Cykl miesiączkowy

Średni wiek wystąpienia pierwszej miesiączki, określanej jako menarche, w naszej populacji to mniej więcej 13 rok życia. Prawidłowo powinna się ona pojawić między 10 a 16 rokiem życia, jednak jest to zależne od uwarunkowań genetycznych, społecznych, ekonomicznych, a nawet urbanizacyjnych. Najczęściej w ciągu 18-24 miesięcy po menarche cykle miesiączkowe są nieregularne i bezowulacyjne, co może utrzymywać się nawet do 6 lat. Jest to czas dalszego rozwoju układu hormonalnego i rozrodczego oraz mechanizmów sprzężeń zwrotnych.¹

W okresie okołopokwitaniowym wzrasta aktywność generatora, znajdującego się w podwzgórzu, wydzielającego gonadoliberynę (GnRH). Prowadzi to do zwiększonego wydzielania gonadotropin przysadkowych – hormonu luteinizującego (LH) i hormonu folikulotropowego (FSH) – a te z kolei stymulują jajniki do produkcji steroidów płciowych. Mechanizm odpowiedzialny za kontrolę wydzielania GnRH jest zależny od układu neuroprzekaźników, takich jak dopamina, noradrenalina, kwas aminoglutaminowy, kisspeptyna, kwas γ-aminomasłowy i opioidy.^2-4

Uważa się, że dojrzewanie płciowe zostaje zapoczątkowane, gdy rozpoczyna się wydzielanie kisspeptyny – neuropeptydu, który umożliwia reaktywację wydzielania GnRH. Przed okresem dojrzewania stymulacja GnRH powoduje wydzielanie FSH i LH w stosunku 20:1. Wraz z pojawieniem się dojrzewania płciowego sekrecja gonadotropin w ciągu nocy wzrasta, a dotyczy to szczególnie LH. Odpowiednie pulsacyjne wydzielanie GnRH jest niezbędne do uzyskania adekwatnego wydzielania FSH i LH, a wraz z przebiegiem procesu dojrzewania ustala się dojrzała proporcja wydzielania LH:FSH, wynosząca 1:1, a także zwiększona ilość wydzielanych gonadotropin w ciągu dnia.^2-4

W konsekwencji estrogeny zaczynają być wytwarzane w znaczącej ilości. Początkowo mogą one zwrotnie hamować wydzielanie GnRH i powodować występowanie cykli bezowulacyjnych. Estrogeny zwiększają liczbę receptorów dla GnRH na gonadotropach przedniego...