Opieka przedkoncepcyjna – kiedy i dla kogo?

dr n. med. Aleksandra Stupak1
dr n. med. Wojciech Kwaśniewski2
prof. zw. dr hab. n. med. Anna Kwaśniewska1

1Klinika Położnictwa i Patologii Ciąży Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

2I Klinika Ginekologii Onkologicznej i Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Adres do korespondencji: prof. zw. dr hab. n. med. Anna Kwaśniewska, Klinika Położnictwa i Patologii Ciąży Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, ul. Staszica 16, 20-080 Lublin; e-mail: haniakwasniewska@gmail.com

Para korzystająca z wizyty przedkoncepcyjnej dysponuje dzięki niej szerszą wiedzą dotyczącą płodności, przyjmowania suplementów diety oraz właściwego stylu życia koniecznego przed poczęciem.

Wprowadzenie

Opieka przedkoncepcyjna jest definiowana jako rodzaj interwencji medycznej przed poczęciem mającej na celu identyfikację i modyfikację medycznych, behawioralnych i społecznych uwarunkowań zdrowia kobiety (lub pary), prowadzącej do osiągnięcia korzystniejszych wyników położniczych i neonatologicznych. W słownictwie anglosaskim odpowiada jej termin pregnancy planning lub preconception care.

Wiedza z zakresu opieki przedkoncepcyjnej obejmuje zagadnienia dotyczące:

  • metod planowania rodziny
  • planowania rodziny z uwzględnieniem czynników ryzyka
  • profilaktyki wad rozwojowych i chorób genetycznych
  • propagowania zachowań prozdrowotnych w okresie przedkoncepcyjnym i w czasie ciąży.

Celem propagowania opieki medycznej przez zajściem w ciążę jest poprawa wyników położniczych i neonatologicznych przez edukację kobiet lub par dotyczącą ryzyka środowiskowego związanego na przykład z narażeniem na alkohol, nikotynę lub inne substancje toksyczne. W trakcie wizyty przedkoncepcyjnej informacje na tematy właściwego odżywiania kobiety, przyjmowania witamin, a szczególnie kwasu foliowego, muszą zostać przedstawione w gabinecie lekarskim lub przez położną. Dodatkowym elementem wizyty jest skrining dotyczący chorób przewlekłych, np. nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2 lub zaburzeń funkcji tarczycy. Uzyskanie informacji dotyczących ryzyka genetycznego oraz przebycia różnych chorób infekcyjnych przez kobiety przed zajściem w ciążę znacząco poprawia jakość opieki prenatalnej oraz rezultat ciąży. Wykrycie czynników mogących wpłynąć na prawidłowy przebieg ciąży, już na etapie jej planowania, powinno doprowadzić do ich usunięcia lub wyleczenia istniejącej choroby. W wielu krajach świata wykorzystuje się w tym celu programy edukacyjne o zasięgu populacyjnym.1,2 W naszym kraju Polskie Towarzystwo Ginekologiczne (PTG) w 2014 r. opublikowało „Rekomendacje w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących”.3 Niestety poradnictwo przedkoncepcyjne w Polsce nie jest objęte zaleceniami, na podstawie których należałoby przeprowadzić wizytę przed poczęciem. Wzorując się na przykładach innych krajów oraz na elementach opieki prenatalnej, można wyznaczyć kilka ważnych podpunktów koniecznych do zrealizowania w ramach takiej wizyty.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zachowania prozdrowotne

Coraz więcej kobiet planujących ciążę cierpi na nadwagę lub otyłość. Przyczynami są konsumpcja wysokokalorycznych i niskoodżywczych posiłków oraz brak aktywności fizycznej. [...]

Stosowanie kwasu foliowego oraz innych witamin i mikroelementów

Rekomendacje dotyczące stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę są szeroko omówione przez PTG.3 Zgodnie z nimi zapewnienie prawidłowego zaopatrzenia [...]

Choroby infekcyjne i szczepienia

W zaleceniach dotyczących opieki przedkoncepcyjnej muszą się znaleźć informacje dotyczące wpływu chorób zakaźnych na przebieg ciąży. Infekcje bakteryjne i wirusowe, które [...]

Choroby przewlekłe

Obserwacja trendów epidemiologicznych i demograficznych w Europie wskazuje, że coraz starsze kobiety decydują się na potomstwo. W grupie tych kobiet wzrasta [...]

Ryzyko genetyczne i badania prenatalne

Koniecznym elementem wizyty przedkoncepcyjnej jest wywiad dotyczący ryzyka zachorowania na choroby genetyczne występujące rodzinnie. Jeżeli występują trudności w ocenie bezpośredniego ryzyka [...]

Wywiad położniczy

Konieczność oceny wywiadu ginekologiczno-położniczego pacjentki w ramach wizyty przedkoncepcyjnej nie budzi żadnych wątpliwości. Trzeba jednak podkreślić, że kobiety, które już posiadają [...]

Opieka przedkoncepcyjna na świecie

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom kobiet z grupy małego ryzyka, aby zoptymalizować swoje szanse na uzyskanie i donoszenie zdrowej ciąży, na całym świecie [...]

Podsumowanie

Para korzystająca z wizyty przedkoncepcyjnej dysponuje dzięki niej szerszą wiedzą dotyczącą płodności, przyjmowania suplementów diety, właściwego stylu życia koniecznego przed poczęciem. [...]

Do góry