Nie ulega wątpliwości, że ciąża w szczególny sposób wpływa na warunki wykonywania badań cytologicznych i ich wyniki. W artykule przedstawiono zasady prowadzenia badań przesiewowych i diagnostycznych u kobiet w ciąży, ze szczególnym uwzględnieniem postępowania w przypadku uzyskania wyników nieprawidłowych, na podstawie rekomendacji uznanych towarzystw ginekologicznych.

Wprowadzenie

Zapobieganie występowaniu raka szyjki macicy (RSM) i wykrywanie stanów przedrakowych w jej obrębie dzięki programom skriningowym oparte na badaniach cytologicznych i – coraz częściej – testach HPV doprowadziło do znacznego zmniejszenia częstości RSM w krajach cywilizacji zachodniej. W naszym kraju, mimo niesatysfakcjonującej zgłaszalności na badania profilaktyczne, również obserwuje się ten trend. W 2010 roku w Polsce zanotowano 3078 zachorowań, czyli o 15% mniej niż w 2000 roku. Coraz szerzej propagowane programy szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), choć jedynie lokalne, mają na to również wpływ. Budzi to nadzieje, że RSM w przewidywalnej przyszłości stanie się rzadkim, wcześnie wykrywanym i dobrze rokującym nowotworem.

Szczególną grupę kobiet uczestniczących w programach profilaktyki RSM stanowią ciężarne. Według zaleceń najważniejszych towarzystw naukowych zajmujących się tym problemem, tj. American Cancer Society, American Society for Colposcopy and Cervical Pathology, US Preventive Services Task Force oraz European Federation for Colposcopy, badania skriningowe w kierunku wczesnego wykrycia RSM powinny odbywać się u nich na identycznych zasadach, tzn. jak u nieciężarnych. Z drugiej jednak strony Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zalecało w 2013 roku badanie cytologiczne szyjki macicy w I trymestrze ciąży u każdej ciężarnej, niezależnie od wcześniejszych badań. Nie ulega także wątpliwości, że ciąża w szczególny sposób wpływa również na warunki przeprowadzenia tego badania oraz jego wyniki. W dalszej części artykułu przedstawiono zasady prowadzenia badań przesiewowych i diagnostycznych u kobiet w ciąży, ze szczególnym uwzględnieniem postępowania w przypadku uzyskania wyników nieprawidłowych, na podstawie rekomendacji wymienionych wyżej towarzystw.

Badania przesiewowe w czasie ciąży

W przeszłości rekomendowano, aby każda ciężarna była poddawana w czasie ciąży dodatkowym badaniom cytologicznym.1 Jak się okazało, dodatkowe badanie, w populacji i tak objętej skriningiem, nie wnosiło dodatkowych korzyści.2,3 Trzeba jednak zaznacz...

W czasie ciąży pojawiają się dodatkowe problemy związane z wykonywaniem badań cytologicznych szyjki macicy. Po pierwsze, mimo badań potwierdzających bezpieczeństwo takiego postępowania, niektórzy lekarze mogą mieć wątpliwości co do pobierania szcz...