Zdarzenia dystocji barkowej są stałym elementem wpisanym w realia bloku porodowego. Mimo określonych i szeroko opisywanych czynników ryzyka odsetek urodzeń noworodków z uszkodzeniem splotu barkowego będącego konsekwencją dystocji podczas porodu pozostaje niezmienny.

Wprowadzenie

Powikłanie porodu przez wystąpienie dystocji zwykle zaskakuje personel bloku porodowego. Wymaga ono sprawnego i właściwego zastosowania wielu rękoczynów, które mają na celu ograniczenie możliwych powikłań. Utrwalanie schematów postępowania i ćwiczenia na fantomach powinny być stałym elementem szkolenia personelu bloku porodowego.

Dystocja barkowa została po raz pierwszy opisana w 1730 roku jako rzadkie powikłanie położnicze porodu główkowego, podczas którego barki płodu nie rodzą się po tym, jak głowa ukazuje się w ujściu pochwy. Pojawia się, gdy jeden lub oba barki wklinowują się w obręcz kości miednicy.¹ Inaczej mówiąc, dystocja barkowa to poród drogą pochwową w położeniu główkowym, który wymaga dodatkowej ręcznej pomocy, aby uwolnić barki, gdy delikatna trakcja jest bezskuteczna. Po urodzeniu się główki dalszy poród płodu zostaje zahamowany na skutek nieprawidłowego położenia lub nadmiernej wielkości barków. Zjawisko dystocji barkowej występuje zarówno wtedy, gdy przedni bark płodu napiera na spojenie łonowe, jak i wtedy, gdy tylny napiera na promontorium (co zdarza się zdecydowanie rzadziej). Dystocję barkową rozpoznaje się, kiedy czas od porodu główki do porodu tułowia przedłuża się ponad 60 sekund.^2-5

Częstość występowania dystocji barkowej zależy od masy urodzeniowej noworodka. W przedziale między 2500 g a 4000 g waha się od 0,6% do 1,4%. Dla grupy noworodków o masie urodzeniowej 4000-4500 g, których matki nie mają cukrzycy, wynosi zaś 5-9%.³ Dystocja barkowa występuje ze zbliżoną częstością u pierworódek i wieloródek, jednak zdecydowanie częściej u ciężarnych z cukrzycą.³ Szacuje się, że powikłanie to występuje w tej grupie 2-3 razy częściej w porównaniu z grupą matek zdrowych.²

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka wystąpienia dystocji zawarto w tabeli 1. Statystyczny model wskazuje, że mają one niską wartość predykcyjną – zarówno pojedynczo, jak i w kombinacji. Konwencjonalne czynniki ryzyka dystocji barkowej dotyczą około 16% sytuacji klinicznych powikłanych urazem płodu.² Istnieje związek między wielkością płodu a dystocją barkową, ale szacowanie jego masy przed porodem może być mało wiarygodne, a w dużej grupie porodów płodów o masie >4500 g dystocja barkowa nie występuje. Jednocześnie 48% omawianych powikłań obserwuje się u płodów o masie poniżej 4000 g.²