ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Diagnostyka zakażeń HPV. Klasyczne i nowoczesne metody w profilaktyce raka szyjki macicy
dr hab. n. med. Paweł Knapp
lek. Jakub Dobroch
- Jaką rolę odgrywa infekcja HPV w patogenezie nowotworów?
- Czy cytologia ginekologiczna – klasyczne badanie przesiewowe w kierunku zakażenia HPV – nadal jest potrzebna?
- Diagnostyka molekularna zakażeń HPV – przyszłość profilaktyki nowotworów szyjki macicy
- Przegląd nowoczesnych metod wykrywania zakażenia HPV z uwzględnieniem m.in. testów opartych na PCR, wykrywających DNA i mRNA wirusa poprzez amplifikację materiału lub wzmocnienie sygnału, oraz barwienia materiału cytologicznego w kierunku ekspresji białek p16/Ki-67
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV – human papilloma virus) odgrywa udokumentowaną rolę w patogenezie nowotworów zlokalizowanych w obrębie szyjki macicy, okolicy anogenitalnej oraz głowy i szyi1. W praktyce ginekologicznej największe znaczenie ma oczywiście jego udział w rozwoju raka szyjki macicy. Nowotwór ten pozostaje najczęściej występującym rakiem narządu rodnego na świecie, a wysokoonkogenne HPV (HR HPV – high-risk HPV) mogą odpowiadać za rozwój nawet 90% jego przypadków. Opracowanie w XX wieku przez Papanicolaou standardów badania cytologicznego oraz udowodnienie przez zur Hausena związku infekcji HPV z rozwojem raka szyjki macicy pozwoliły stworzyć skuteczne metody diagnostyczne przydatne w profilaktyce przeciwnowotworowej, niedostępne w przypadku innych chorób rozrostowych. Przykład krajów rozwiniętych, w tym również Polski, gdzie dzięki programom profilaktycznym przez ostatnie dekady zapadalność na raka szyjki macicy i śmiertelność spowodowana tym nowotworem konsekwentnie spadają, dowodzi doniosłej roli, jaką odgrywa diagnostyka zakażenia HPV w zapobieganiu rakowi szyjki macicy. Najpowszechniej stosowaną przesiewową metodą diagnostyki jest cytologia ginekologiczna. Za jej pomocą nie wykrywa się wprawdzie bezpośrednio obecności wirusa, ale z wysoką swoistością identyfikuje zmiany spowodowane jego inwazją. Poznanie biologii wirusa, w tym jego zdolności do integracji własnego DNA z materiałem genetycznym zawartym w komórkach nabłonkowych gospodarza2, pozwoliło na opracowanie zaawansowanych metod diagnostycznych, które uzupełniają tradycyjną cytologię, dostarczając wartościowych informacji na temat rokowania i umożliwiając zaplanowanie dalszej diagnostyki. Nowoczesne metody oparte na wykrywaniu DNA lub mRNA HPV mają szansę być stałym elementem rutynowych algorytmów diagnostycznych. Obecnie można skorzystać z wielu komercyjnie dostępnych zestawów o zróżnicowanych właściwościach.