Przydatność biomarkerów w wykrywaniu śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy
prof. dr hab. n. med. Witold Kędzia1,2
lek. Katarzyna Bojanowska1
- Przegląd metod diagnostycznych wykorzystywanych w wykrywaniu śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy
- Immunocytochemiczna identyfikacja biomarkerów – na czym polega ta metoda i jakie zajmuje miejsce w badaniach przesiewowych?
- Praktyczne zastosowanie metody immunocytochemicznego wykrywania biomarkerów p16/Ki67 jako testu doprecyzowującego wskazania do kolposkopii – opis przypadku
Spośród dostępnych metod wykrywania śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy test immunocytochemiczny identyfikujący p16 i Ki67 pełni istotną funkcję jako narzędzie doprecyzowujące wskazania do pogłębionej diagnostyki – kolposkopii. W przypadku niejednoznacznych wyników badań przesiewowych zastosowanie testu identyfikacji biomarkerów p16 i Ki67 pozwala wyeliminować wyniki fałszywie dodatnie, co zwiększa efektywność prowadzonego skriningu. Dzięki temu wzrasta wykrywalność rzeczywistych stanów przednowotworowych przy redukcji kosztochłonności diagnostyki.
Cytodiagnostyka a diagnostyka molekularna
Historia cytologicznych badań przesiewowych w kierunku stanów przednowotworowych i raka szyjki macicy liczy blisko 100 lat. Przez ten czas dzięki zastosowaniu cytodiagnostyki w skriningu populacyjnym osiągnięto spektakularny sukces w zmniejszaniu zachorowalności i umieralności na raka szyjki macicy w krajach konsekwentnie zainteresowanych aktywną profilaktyką onkologiczną. Upowszechnienie cytodiagnostyki pozwoliło na ocenę wartości diagnostycznej tej metody pod kątem narzędzia skriningowego. Podstawowym ograniczeniem cytodiagnostyki jest jej niedostateczna czułość (55,4%) przy satysfakcjonującej swoistości (96,8%)1. W związku z tym obserwuje się na świecie tendencję do stopniowego odchodzenia od diagnostyki cytologicznej na rzecz nowszych metod.
Współcześnie eksperci podzielają opinię o wyższości diagnostyki molekularnej nad cytodiagnostyką i uznają ją za narzędzie pierwszego rzutu w wykrywaniu śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy (SIL – squamous intraepithelial lesion). Należy jednak ...
Obecnie trwa intensywny rozwój nowych metod diagnostycznych umożliwiających obniżenie odsetka wyników fałszywie dodatnich badania pierwszorzutowego. W nowoczesnym modelu skriningu jako narzędzie pierwszego rzutu postuluje się testy molekularne identyfikujące co najmniej 14 typów HPV HR, rzadziej cytodiagnostykę. Innowacja algorytmu diagnostycznego polega na wprowadzeniu dodatkowego filtru pozwalającego zidentyfikować i wykluczyć z dalszej diagnostyki wyniki fałszywie dodatnie. Takim filtrem jest metoda dual staining, czyli podwójne barwienie immunocytochemiczne na obecność p16 i Ki67. Inną metodą, o takim samym zastosowaniu jak dual staining, jest technika metylacyjna.
