W ciągu kilkunastu ostatnich lat dokonał się istotny postęp w profilaktyce raka szyjki macicy. Coraz częściej rozpoznajemy patologie szyjki macicy wywołane infekcją wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV – human papilloma virus) we wczesnych stadiach rozwoju nowotworu lub na etapie stanów przednowotworowych. Nierzadko zmiany wykrywane są u kobiet pragnących zachować płodność, zatem postępowanie terapeutyczne powinno uwzględniać wiele czynników pozwalających na zastosowanie leczenia oszczędzającego narządy płciowe. W artykule omówione zostały metody diagnostyki oraz terapii stosowane u pacjentek z rozpoznanymi w badaniach przesiewowych patologiami szyjki macicy, a także możliwe błędy w postępowaniu wynikające z prawdopodobieństwa współistnienia dysplazji i raka szyjki macicy.

Historia rozwoju badań profilaktycznych w kierunku raka szyjki macicy

Chociaż rak szyjki macicy prawdopodobnie istniał znacznie wcześniej, to oficjalnie został odkryty dopiero w 1886 roku, kiedy sir John Williams opisał zmianę, która odpowiadała rakowi szyjki macicy in situ. Od tego czasu poświęcono wiele badań opracowaniu metod zmniejszania zachorowalności na raka szyjki macicy, w tym programów przesiewowych w kierunku tego nowotworu, dzięki którym częstość jego występowania spadła o ponad 50%. Po raz pierwszy metody te zastosowano w latach 60. XX wieku¹.

Przed opracowaniem nowoczesnych badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy patolodzy polegali na ocenie biopsji tkanek pochodzących z tzw. podejrzanej zmiany. Zmieniło to dopiero dokładne badanie przeprowadzone przez George'a Papanicolaou, uznawanego obecnie za ojca cytologii. Papanicolaou, urodzony na Eubei, wyspie w Grecji, wcześnie został namówiony przez ojca do studiowania medycyny. Pracował jako chirurg w wojsku, pomagał chorym na trąd i studiował zoologię na uniwersytecie w Monachium, aż w końcu uzyskał tytuł doktora nauk medycznych. W 1913 roku w poszukiwaniu lepszych możliwości rozwoju kariery zawodowej wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie dołączył do Cornell University Medical College i tam rozpoczął badania nad chromosomami płciowymi świnek morskich. W 1920 roku skoncentrował swoje wysiłki na zrozumieniu cytopatologii ludzkiego układu rozrodczego. Zaczął rozróżniać odmienności między prawidłowym a złośliwym nabłonkiem szyjki macicy z użyciem wyłącznie wymazów komórkowych umieszczonych na szkiełkach mikroskopowych².