BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Ocena dojrzałości płuc płodu i dalsze postępowanie
dr n. med. Aleksandra Stupak1
dr hab. n. med. Wojciech Kwaśniewski2
prof. dr hab. n. med. Anna Kwaśniewska1
- Znaczenie oceny dojrzałości układu oddechowego płodu w profilaktyce i leczeniu wczesnych powikłań wcześniactwa
- Przegląd metod oceny dojrzałości płuc płodu oraz zasad postępowania w praktyce klinicznej
- Rola markerów laboratoryjnych dotyczących obecności surfaktantu w płynie owodniowym i badania ultrasonograficznego dojrzałości tkanki płucnej u płodu
Konieczność oceny dojrzałości płuc płodu wiąże się nierozerwalnie z porodem przedwczesnym i następową niedojrzałością układu oddechowego oraz pozostałych narządów i organów noworodka. W rozwoju prenatalnym człowieka układ oddechowy osiąga swoją dojrzałość strukturalną i funkcjonalną dość późno. Właściwe wysycenie tkanek tlenem jest jednym z najistotniejszych elementów pozwalających uniknąć powikłań u noworodków przedwcześnie urodzonych. Częstość występowania zespołu zaburzeń oddychania (ZZO) sięga 100% u dzieci urodzonych przed 28 tygodniem ciąży, maleje do 10-15% u noworodków, które przyszły na świat w 34 tygodniu, i wynosi tylko 1% u dzieci urodzonych w 36-37 tygodniu ciąży1.
W sytuacjach, w których z przyczyn jatrogennych ciąża powinna zostać zakończona przed terminem, możliwość oceny dojrzałości płuc płodu może być jedną z krytycznych informacji ułatwiających podjęcie tej decyzji. Aby przewidzieć wystąpienie zespołu ostrej niewydolności oddechowej (RDS – respiratory distress syndrome), wykonuje się badania składników chemicznych i właściwości fizycznych surfaktantu. Ten powierzchniowo czynny, produkowany przez pneumocyty typu II związek chemiczny znajduje się po wewnętrznej stronie pęcherzyków płucnych i redukuje napięcie powierzchniowe dążące do zmniejszenia objętości pęcherzyków. Ze względu na brak możliwości bezpośredniej oceny tkanki płucnej wykorzystuje się badania dotyczące płynu owodniowego oraz nowsze metody ultrasonograficzne.
Z obserwacji klinicznych wynika, że istnieje wiele stanów chorobowych i czynników zewnętrznych, które mogą wpływać na rozwój płuc płodu (tab. 1)2.
Kiedy i w jakim celu wykonuje się badania oceny dojrzałości płuc płodu?
Testy dojrzałości płuc płodu można przeprowadzić przed planowanym ze wskazań medycznych zakończeniem ciąży przed 39 tygodniem, jeżeli ta informacja ma znaczący wpływ na ocenę ryzyka kontynuacji ciąży bądź porodu przedwczesnego dla płodu. Położnicy w swojej codziennej praktyce klinicznej wielokrotnie stoją przed dylematem rozwiązania ciąży w tzw. okresie późnego wcześniactwa (od 36 + 0 do 36 + 6 hbd) i wczesnego terminu porodu (od 37 + 0 do 37 + 6 hbd). W przeciwieństwie do tego wykonywanie badań dojrzałości płuc płodu to zjawisko dość rzadkie.
