Opis przypadku 1: Swędzące rozstępy

Dwudziestoośmioletnia pierwiastka w 36 tygodniu ciąży podczas rutynowej wizyty prenatalnej podaje, że rozstępy na brzuchu stały się bardzo swędzące i zaczerwienione, a ich powierzchnia nierówna. Nie ma innych dolegliwości położniczych. Objawy życiowe i parametry monitorowania płodu są prawidłowe. W badaniu przedmiotowym stwierdza się zmiany przedstawione na rycinie 1.

Co należy zrobić?

Opisane objawy wskazują na polimorficzną osutkę ciężarnych (PEP – polymorphic eruption of pregnancy), zwaną również swędzącymi grudkami i ogniskami pokrzywkowymi w przebiegu ciąży (PUPPP – pruritic urticarial papules and plaques of pregnancy). Obraz kliniczny obejmuje nagły początek swędzących zmian pokrzywkowych, grudek, blaszek, pierścieniowatych zmian o wyglądzie tarczy strzelniczej (target lesions) oraz pęcherzyków w obrębie rozstępów na brzuchu i dookoła nich, na tułowiu, pośladkach i udach. Typowo nie obserwuje się zajęcia pępka, powierzchni dłoniowych rąk ani podeszew stóp. Brak towarzyszącej chorobowości matczynej ani płodowej. Do czynników ryzyka PEP zalicza się: szybki przyrost masy ciała, ciążę wielopłodową, nierództwo i pierworództwo². Zmiany te zwykle ustępują samoistnie po porodzie i nie nawracają w kolejnych ciążach.

Początkowe postępowanie zalecane przez położnika

1. Zlecić morfologię krwi obwodowej z rozmazem, badania czynności wątroby i tarczycy oraz oznaczenie stężenia kwasów żółciowych we krwi w celu wykluczenia innych dermatoz charakterystycznych dla ciąży².
2. W razie potrzeby wykonać dwie biopsje sztancowe bioptomem o średnicy 3 mm: jedną w miejscu grudki lub blaszki w celu barwienia hematoksyliną i eozyną, a drugą w miejscu niezajętej skóry dookoła zmiany, aby przeprowadzić badania metodą immunofluorescencji bezpośredniej. Barwienie hematoksyliną i eozyną wykaże nieswoisty naciek limfohistiocytarny w skórze, obrzęk oraz obecność eozynofilów, natomiast badanie metodą immunofluorescencji bezpośredniej będzie nieswoiście dodatnie na obecność składnika dopełniacza C3 w błonie podstawnej oraz słabo dodatnie na obecność immunoglobulin G (IgG) w naskórku³.
3. Leczenie wysypki i świądu rozpocząć od miejscowego stosowania glikokortykosteroidu o małej bądź umiarkowanej sile działania oraz podawania doustnych leków przeciwhistaminowych I lub II generacji, których stosowanie jest dopuszczalne w ciąży (takich jak: difenhydramina, chlorfeniramina, loratadyna, cetyryzyna)².
4. Skierować pacjentkę do dermatologa, jeżeli wysypka nie ustępuje.

Opis przypadku 2: Pęcherze pokrywające cały brzuch