Pozapołożnicze kardiologiczne wskazania do cięcia cesarskiego

prof. dr hab. n. med. Lidia Tomkiewicz-Pająk

Klinika Chorób Serca i Naczyń, Instytut Kardiologii, Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum w Krakowie

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Lidia Tomkiewicz-Pająk

Klinika Chorób Serca i Naczyń, Instytut Kardiologii,

Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum

ul. Prądnicka 80, 31-202 Kraków

e-mail: lidia.tomkiewicz-pajak@uj.edu.pl

  • Ciężarna z chorobami układu krążenia – wybór między porodem drogami natury a cięciem cesarskim
  • Zmodyfikowana klasyfikacja World Health Organization (mWHO) – narzędzie służące do oceny ryzyka powikłań związanych z poszczególnymi chorobami serca zarówno przed zajściem w ciążę, jak i po poczęciu
  • Rozwiązanie ciąży u kobiet leczonych przeciwzakrzepowo


W ostatnich latach obserwuje się dynamiczny wzrost liczby ciężarnych z chorobami układu krążenia. Jest to związane m.in. z późniejszym wiekiem kobiet w momencie zajścia w ciążę, a tym samym z większym ryzykiem wystąpienia nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, choroby niedokrwiennej serca. Ponadto z roku na rok obserwuje się coraz więcej ciężarnych z wrodzonymi wadami serca. W krajach rozwiniętych choroby serca są najczęstszą przyczyną zgonów wśród kobiet w ciąży. Najczęstszym problemem dotyczącym układu krążenia w populacji ciężarnych jest nadciśnienie tętnicze, które stwierdza się w 5-10% przypadków wszystkich ciąż. W państwach zachodnich wrodzone wady serca występują u 75-82% ciężarnych, w pozostałych krajach dominują reumatyczne wady zastawkowe.

W 2018 roku European Society of Cardiology uaktualniło wytyczne dotyczące postępowania z ciężarnymi z chorobami układu krążenia. Podobnie jak w poprzedniej wersji zalecenia opierają się przede wszystkim na opinii ekspertów, dlatego mają siłę dowodów klasy C. Istotną rolę w powstawaniu aktualnych wytycznych odegrały wyniki analiz uzyskane z europejskiego Registry Of Pregnancy And Cardiac Disease (ROPAC). W omawianych wytycznych podkreśla się, że podstawą postępowania musi być właściwa ocena ryzyka związanego z ciążą zarówno dla matki, jak i dla dziecka. W celu ograniczenia liczby ciąż nieplanowanych, zwłaszcza tych dużego i ekstremalnie dużego ryzyka, kwestię planowania rodziny i antykoncepcji powinno się omówić z kobietą najpóźniej po rozpoczęciu przez nią aktywności seksualnej. U wszystkich pacjentek z rozpoznaną lub podejrzewaną wrodzoną bądź nabytą wadą serca, chorobą niedokrwienną serca albo chorobą aorty zaleca się ocenę ryzyka powikłań i udzielenie im porady przed zajściem w ciążę. W ocenie ryzyka należy uwzględnić: wynik badania podmiotowego (w tym klasę czynnościową), wysycenie hemoglobiny krwi tętniczej tlenem (SaO2), stężenia peptydów natriuretycznych w surowicy, echokardiograficzną ocenę czynności komór i zastawek, pomiar ciśnienia w tętnicy płucnej i wymiary aorty, wydolność wysiłkową oraz występowanie zaburzeń rytmu. Ryzyko związane z poszczególnymi chorobami serca należy ocenić zarówno przed zajściem w ciążę, jak i po poczęciu dziecka w czasie kontrolnych wizyt, używając do tego zmodyfikowanej klasyfikacji World Health Organization (WHO; mWHO). Według tej klasyfikacji choroby serca są podzielone na 5 klas, które wiążą się z różnym ryzykiem powikłań i wymagają odrębnego postępowania (tab. 1). W wytycznych podkreślono konieczność przeprowadzenia oceny ryzyka przez multidyscyplinarny zespół specjalistów składający się z kardiologa, ginekologa, anestezjologa, neonatologa, genetyka. Lekarze różnych specjalności wspólnie ustalają plan opieki nad ciężarną, czas oraz sposób rozwiązania ciąży.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Fizjologiczne zmiany w układzie krążenia w czasie ciąży, porodu i połogu

Podczas ciąży w układzie krążenia zachodzą zmiany adaptacyjne, których celem jest zaspokojenie zwiększonego zapotrzebowania energetycznego matki i płodu. Zmiany zachodzą stopniowo [...]

Rozwiązanie ciąży – ryzyko dla matki i dziecka

Ważnym elementem opieki nad ciężarnymi z chorobami układu krążenia jest opracowanie w ramach kardiogrupy ds. postępowania w ciąży działającej w specjalistycznym [...]

Poród u chorych w trakcie leczenia doustnymi lekami przeciwkrzepliwymi – tryb planowy

U chorych ze sztuczną zastawką serca zaleca się zaprzestanie stosowania leków z grupy antagonistów witaminy K (VKA – vitamin K antagonists) [...]

Poród u chorych w trakcie leczenia doustnymi lekami przeciwkrzepliwymi – tryb nagły

Poród u ciężarnych w trakcie terapii doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi w dawkach terapeutycznych wiąże się z dużym ryzykiem krwawienia u matki. Jeśli [...]

Zespół Eisenmengera

Ciąża u chorych z zespołem Eisenmengera wiąże się z dużym ryzykiem zarówno dla matki, jak i dla płodu. Powinna być prowadzona [...]

Choroby aorty

U kobiet z chorobami aorty w czasie porodu należy dążyć do jak największego zmniejszenia obciążenia układu krążenia. W okresie okołoporodowym kontynuuje [...]

Zwężenie zastawki aortalnej

U pacjentek z objawową ciężką stenozą aortalną rozwiązanie ciąży należy przeprowadzić cięciem cesarskim. W przypadku bezobjawowej ciężkiej wady zaleca się indywidualizację [...]

Niewydolność serca

U ciężarnych z niewydolnością serca i niestabilnością hemodynamiczną mimo optymalnego leczenia należy rozważyć pilne rozwiązanie ciąży niezależnie od wieku ciążowego. Preferowanym [...]

Podsumowanie

W ostatnich latach obserwuje się dynamiczny wzrost liczby kobiet w ciąży z chorobami układu krążenia. Ocenę ryzyka związanego z poszczególnymi chorobami [...]
Do góry