Kolposkopia to kluczowe narzędzie diagnostyczne prewencji wtórnej raka szyjki macicy (RSM), które w połączeniu z badaniem histopatologicznym stanowi złoty standard detekcji zmian śródnabłonkowych dużego stopnia (HSIL – high-grade squamous intraepithelial lesion; CIN2+). Badanie kolposkopowe służy przede wszystkim ewaluacji nieprawidłowych lub niejednoznacznych wyników testów skriningowych RSM i weryfikacji pacjentek z grup ryzyka. Jest metodą wizualnej oceny szyjki macicy oraz anatomicznych struktur sąsiadujących, czyli pochwy i sromu, w powiększeniu, a także z aplikacją 3-5% kwasu octowego identyfikacji optymalnych obszarów do pobrania bioptatów pozwalających na ustalenie rozpoznania histopatologicznego. Uzyskany wynik histopatologiczny stanowi parametr decyzyjny dla dalszego postępowania z pacjentką: skierowania do leczenia (ekscyzyjnego, opcjonalnie ablacyjnego) lub monitorowania zgodnego z obowiązującymi rekomendacjami kierunkowymi, które nieustannie ewoluują wraz z pojawieniem się nowych dowodów naukowych oraz ulepszaniem metod diagnostycznych lub wdrażaniem nowych technologii. Najnowsze rekomendacje postępowania oparte zostały na wartościach ryzyka zmian HSIL (CIN3+) będących wypadkową aktualnych wyników testów przesiewowych oraz historii skriningu¹, co rewolucjonizuje sposób analizy wyników testów przesiewowych, który do tej pory polegał wyłącznie na analizie ostatnich wyników skriningu.

Należy jednak pamiętać, że wartość diagnostyczna oraz powtarzalność kolposkopii są ograniczone². W wielu badaniach wykazano, że pobieranie w trakcie kolposkopii jednego bioptatu (z najbardziej podejrzanego miejsca) może się wiązać z niewykryciem nawet do 40% obecnych stanów przedrakowych. Potwierdzono, że wykonanie większej liczby biopsji (>1) poprawia wartość diagnostyczną procedury kolposkopowej. Z kolei biopsja losowa, polegająca na pobieraniu bioptatów z 4 kwadrantów, czy pobieranie materiału z kanału szyjki macicy (sampling endocerwikalny) stanowią ciągle element ożywionej dyskusji naukowej^3,4. Potwierdzonymi czynnikami, które mogą istotnie zmniejszać ograniczenia kolposkopii, są: używanie standaryzowanej nomenklatury kolposkopowej, postępowanie zgodnie z rekomendacjami/protokołami procedury kolposkopowej oraz stosowanie odpowiednich narzędzi oceny i kontroli jakości procesu⁵.