Ciąża jest szczególnym okresem, w którym organizm kobiety przystosowuje się, aby umożliwić prawidłowy rozwój płodu. Zachodzą wówczas zmiany hormonalne, immunologiczne i metaboliczne, które oddziałują na wszystkie narządy matki. W obrębie skóry dochodzi do: zmian fizjologicznych, które ustępują wraz z zakończeniem ciąży, zaostrzenia istniejących wcześniej chorób skórnych lub pojawienia się dermatoz specyficznych dla okresu ciąży. W niniejszym artykule przedstawiamy najważniejsze zmiany z punktu widzenia dermatologa, aby ułatwić dalsze postępowanie z ciężarną.

Fizjologiczne zmiany skórne

Hiperpigmentacja i melasma

Zwiększona produkcja estrogenów, progesteronu i hormonu melanotropowego podczas ciąży oraz zwiększenie aktywności tyrozynazy – kluczowego enzymu w produkcji melaniny – prowadzą do nasilenia melanogenezy i w następstwie hiperpigmentacji. Obejmuje ona przede wszystkim naturalnie ciemniejsze rejony skóry: brodawki sutkowe i ich otoczki, zewnętrzne narządy płciowe, pachy i pachwiny. Może prowadzić do ściemnienia kresy białej w linii pośrodkowej brzucha, tworząc kresę czarną (łac. linea nigra). Pigmentacja skóry na ogół wraca do stanu sprzed ciąży w ciągu kilku miesięcy od porodu¹.

Czynniki hormonalne mogą przyczynić się do powstania lub nasilenia ostudy (melasmy), czyli przebarwionych plam na twarzy. Problem ten dotyczy częściej kobiet o ciemniejszej karnacji. Zmiany lokalizują się głównie na obszarach narażonych na światło słoneczne, takich jak: czoło, policzki, nos, okolica kości jarzmowych. Plamy utrzymują się zwykle do kilku tygodni po porodzie. W niektórych przypadkach konieczne jest włączenie leczenia w celu cofnięcia zmian, zwłaszcza u kobiet z dodatnim wywiadem w kierunku ostudy².

Znamiona barwnikowe

Nie ma przekonujących dowodów na fizjologiczne ściemnienie znamion barwnikowych w okresie ciąży. Możliwe jest natomiast powiększenie ich rozmiarów. Dotyczy to przede wszystkim rejonów wzmożonego rozciągnięcia skóry, tj. okolic piersi i brzucha. W obrazie dermatoskopowym można zaobserwować: przemijające pogrubienie linii siatki barwnikowej, zwiększenie liczby globuli i czarnych kropek, a także wzrost wartości całkowitego wskaźnika dermatoskopowego. Histologicznie opisuje się zwiększenie atypii komórkowej, aktywności mitotycznej oraz wskaźnika proliferacji. Typowo jednak w okresie ciąży ani w dermatoskopii, ani w badaniu histologicznym nie powinny być obecne zmiany sugerujące czerniaka, więc pojawienie się podejrzanych wzorców wymaga pogłębienia diagnostyki onkologicznej. Należy pamiętać, że czerniak jest jednym z najczęstszych nowotworów diagnozowanych w czasie ciąży³.