Rola biofilmu w leczeniu zakażeń pochwy

dr n. med. Anna Fuchs

lek. Bartosz Basiaga

lek. Karolina Bednarz

prof. dr hab. n. med. Bartosz Czuba

prof. dr hab. n. med. Wojciech Cnota

Katedra i Oddział Kliniczny Ginekologii i Położnictwa w Rudzie Śląskiej, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Adres do korespondencji:

dr n. med. Anna Fuchs

Katedra i Oddział Kliniczny Ginekologii i Położnictwa w Rudzie Śląskiej,

Śląski Uniwersytet Medyczny

ul. Wincentego Lipa 2, 41-703 Ruda Śląska

e-mail: afuchs999@gmail.com

  • Skład fizjologicznej flory pochwy oraz właściwości biofilmu bakteryjnego
  • Leczenie infekcji pochwy bez antybiotyków – wykorzystanie środków antyseptycznych
  • Przyczyny, rozpoznawanie i leczenie waginozy bakteryjnej, drożdżakowego zapalenia pochwy i sromu oraz mieszanych zapaleń pochwy

Zakażenia pochwy oraz związane z nimi objawy są jednymi z najczęstszych powodów wizyt kobiet w gabinecie ginekologicznym. Ocenia się, że prawie każda kobieta przynajmniej raz w życiu zmagała się z infekcją, która mogła mieć charakter bakteryjny bądź grzybiczy. Według Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) wśród rozpoznawanych infekcji dominują zakażenie bakteryjne (22-50%), w następnej kolejności stwierdzane są infekcje spowodowane grzybami Candida (17-39%) i wywołane pasożytami Trichomonas (4-30%)1. Objawy infekcji pochwy obejmują: nieprawidłowe upławy, pieczenie, świąd, podrażnienie i dyskomfort. Zdarza się również, że u niektórych pacjentek obserwuje się mniej dolegliwości bądź przebieg infekcji jest bezobjawowy2. Wykazano, że bardziej podatne na zakażenia są kobiety, które w młodym wieku rozpoczęły inicjację seksualną, nie są zamężne i mają wielu partnerów seksualnych3. Dodatkowo niestosowanie prezerwatyw, palenie tytoniu, niedobór witaminy D, chroniczny stres czy predyspozycje genetyczne mogą sprzyjać obecności stanów zapalnych w obrębie pochwy1.

Z powodu dużej częstości występowania infekcji na całym świecie od dawna poszukiwano nowych opcji terapeutycznych, które najczęściej obejmowały leczenie ogólnoustrojowe i miejscowe. Wykorzystywano antybiotyki o szerokim spektrum działania bądź inne środki farmakologiczne, które były nakierowane na konkretne drobnoustroje chorobotwórcze. Jednakże w ostatnich latach uważa się, że miejscowe leczenie jest korzystniejsze, gdyż umożliwia osiągnięcie większego terapeutycznego stężenia wybranego leku, a tym samym uniknięcie etapu pierwszego przejścia, i wywołuje mniej działań niepożądanych. Firmy farmaceutyczne podążające za obecnym trendem przygotowują dla kobiet różne formy dopochwowego podania leku: od tabletek i globulek po kremy i żele. Produkty te mają jednak swoiste ograniczenia ze względu na ich słabe właściwości adhezyjne, a także na stosunkowo krótki czas retencji ze względu na mechanizm samoczyszczenia, jakiemu podlega pochwa4. Innym aspektem jest tworzenie przez mikroorganizmy biofilmu, który charakteryzuje się zmniejszeniem wrażliwości na działanie preparatów przeciwdrobnoustrojowych. Wolniejsza dyfuzja środków oddziałujących na mikroorganizmy utrudnia dotarcie leku w głąb niżej położonych warstw, a wydzielane przez biofilm czynniki chemotaktyczne powodują napływ granulocytów obojętnochłonnych, które podczas degranulacji wydzielają substancje powodujące destrukcję i degenerację kolagenu, co w konsekwencji prowadzi do ponownego uszkodzenia tkanek5. Oznacza to, że migracja neutrofilów do tkanek musi być starannie regulowana ze względu na potencjalne uszkodzenie tkanki.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Flora pochwy

Skład fizjologicznej flory pochwy zależy od wielu czynników i zmienia się w zależności od wieku kobiety. Kolonizacja mikrobiomu pochwy zaczyna się [...]

Waginoza bakteryjna

Waginoza bakteryjna (BV – bacterial vaginosis) jest najczęstszą przyczyną wydzieliny z pochwy o nieprzyjemnym zapachu. Powstaje wskutek zmiany zachodzącej we florze [...]

Drożdżakowe zapalenie pochwy i sromu (kandydoza)

Drożdżakowe zapalenie pochwy i sromu (VVC – vulvovaginal candidiasis), nazywane też kandydozą, stanowi drugą co do częstości występowania nieprawidłowość związaną z [...]

Inne stany zapalne pochwy i sromu

Mieszanym zapaleniem pochwy określa się równoczesną obecność co najmniej dwóch rodzajów zapalenia pochwy. Do tej pory rozpoznano około 20 infekcji związanych [...]

Biofilm

Biofilm definiuje się jako zbiorowisko komórek bakteryjnych przylegających do obojętnych lub żywych powierzchni. Zdolność do tworzenia biofilmu jest powszechną cechą różnorodnych [...]

Leczenie stanów zapalnych pochwy i sromu

W rekomendacjach PTGiP dotyczących zastosowania antyseptyków w przypadkach nieswoistych stanów zapalnych pochwy wyróżniono kilka środków dopochwowych, które wykazują skuteczność i bezpieczeństwo [...]

Podsumowanie

Miejscowe leczenie zakażeń pochwy przynosi obecnie duże efekty terapeutyczne. Jednak aspekty związane z samą fizjologią pochwy, takie jak wysoce zmienne środowisko, [...]

Do góry