Problemy ginekologiczne, które są częste u dziewczynek i nastolatek, u dorosłych pacjentek zdarzają się sporadycznie lub mogą mieć odmienny obraz kliniczny, co jest wyzwaniem dla lekarzy¹. Ponieważ są to stosunkowo rzadkie sytuacje, dzięki niniejszemu przeglądowi ginekolodzy-położnicy mają szansę zapoznać się z kilkoma przypadkami krwawienia z pochwy przed pierwszą miesiączką. Celem tych opisów klinicznych jest udzielenie ginekologom ogólnym wskazówek dotyczących postępowania, ale należy pamiętać, że w takich przypadkach wskazane mogą być konsultacje z ginekologiem specjalizującym się w problemach wieku dziecięcego i okresu dorastania w akademickim ośrodku medycznym lub skierowanie pacjentki do takiego specjalisty.

Opis przypadku 1

Czteroletnia dziewczynka jest konsultowana z powodu plamienia, które pojawiło się dzień wcześniej. Matka zauważyła ślad na bieliźnie, gdy pomagała się przebrać dziecku. Pacjentka neguje upadek, nie zgłasza bólu, objawów dyzurycznych ani świądu. Przez cały dzień pozostawała pod nadzorem matki. W badaniu przedmiotowym stwierdza się zmiany przedstawione na rycinie 1. Jakie jest rozpoznanie?

Omówienie przypadku 1

W badaniu przedmiotowym stwierdza się białe zabarwienie sromu (klasycznie układające się w kształt cyfry 8, tj. dookoła ujścia pochwy oraz odbytu), a także kilka obszarów krwawień podnabłonkowych (pęcherzyki z krwią) oraz bliznowacenie dookoła napletka łechtaczki, co odpowiada liszajowi twardzinowemu – przewlekłej zapalnej chorobie skóry, która manifestuje się głównie w okolicy anogenitalnej. Jest ona rozpoznawana najczęściej u kobiet i może pojawić się w okresie przedmiesiączkowym lub po menopauzie, prawdopodobnie z powodu mniejszego stężenia estrogenów². Częstość występowania tej dermatozy ocenia się na 1 na 900 dziewcząt w okresie przedpokwitaniowym³. Patogeneza liszaja twardzinowego jest wieloczynnikowa, a schorzenie to może się wiązać z innymi chorobami autoimmunologicznymi, w tym z: zapaleniem tarczycy, łysieniem, niedokrwistością złośliwą i bielactwem⁴. Niekiedy liszaj twardzinowy może manifestować się istotnymi wybroczynami podskórnymi, które są błędnie brane za objawy przemocy⁵. Białość otaczającej skóry i obecność bliznowacenia powinny naprowadzić lekarza na właściwe rozpoznanie⁶. Podczas gdy u dorosłych stwierdzono związek liszaja twardzinowego z rakiem sromu, nie opisywano tej zależności u dzieci. Celem leczenia jest zmniejszenie objawów – zwykle świądu lub bólu – oraz zapobieganie dalszemu bliznowaceniu. Terapię rozpoczyna się zwykle od miejscowych kortykosteroidów o bardzo dużej sile działania, które później zamienia się na preparaty o mniejszej sile działania stosowane jako leczenie podtrzymujące. Jako leczenie drugiego rzutu można zalecić takrolimus⁶.