Przez siedem pierwszych dni od zabiegu chorych poproszono o ocenę natężenia bólu w skali od 0 do 10 punktów. Następnie po roku od operacji telefonicznie zebrano informacje o występowaniu dolegliwości bólowych. Rozpoznanie przewlekłego zespołu bólowego po sternotomii stawiano, gdy w ciągu 2 tygodni poprzedzających rozmowę telefoniczną wystąpiły dolegliwości w obrębie mostka lub klatki piersiowej mające zdaniem chorego związek z operacją i charakter odmienny od bólu dławicowego. Ze 120 chorych, którzy ukończyli badanie, u 42 (35%) stwierdzono objawy przewlekłego zespołu bólowego po sternotomii. Wieloczynnikowa analiza regresji wykazała, że niezależnymi czynnikami ryzyka wystąpienia przewlekłego zespołu bólowego u pacjentów po operacji kardiochirurgicznej są: operacja w trybie innym niż planowy (iloraz szans [OR] 4,22), reoperacja (OR 3,38), silny ból (>4 pkt) trzeciego dnia od zabiegu (OR 2,89), płeć żeńska (OR 2,39). Ponadto częstość występowania zespołu było zbliżona we wszystkich rodzajach przeprowadzonych operacji, przy uwzględnieniu jedynie pierwszych w życiu zabiegów (104/120): rewaskularyzacja wieńcowa (19/50 osób, 35%), wymiana zastawki (8/22, 35%), operacja złożona z rewaskularyzacji wieńcowej i wymiany zastawki (6/19, 32%), operacja w obrębie aorty wstępującej (4/13, 31%) (wszystkie p <0,95). Ponadto z obserwacji wynika, że chorzy z zespołem bólowym po sternotomii istotnie częściej mieli trudności z zasypianiem i przyjmowali więcej środków przeciwbólowych.

Autorzy pracy zwracają uwagę, że przewlekły zespół bólowy występuje aż u 1/3 pacjentów poddanych operacjom kardiochirurgicznym. W ich badaniu z czterech niezależnych czynników ryzyka wystąpienia przewlekłego zespołu bólowego największą wartość predykcyjną miał nieplanowy tryb operacji.

Eur J Cardiothorac Surg 2011; 40: 1309-1313

Kto odnosi korzyści z zastosowania heparyn drobnocząsteczkowych w ostrym udarze mózgu? – wyniki analizy subpopulacji badania FISS-tris

Badanie FISS-tris porównujące skuteczność heparyn drobnocząsteczkowych (low molecular weight heparins, LMWH) i kwasu acetylosalicylowego (ASA) w ostrym udarze mózgu z zamknięciem dużej tętnicy mózgu (large artery occlusive disease, LAOD) nie wykazało istotnej przewagi LMWH nad ASA dla pierwszorzędowego punktu końcowego (liczba punktów w skali Barthel, określająca samodzielność pacjenta po 6 miesiącach od wystąpienia udaru). Autorzy badania ponownie przeanalizowali dane w obrębie określonych subpopulacji badania. Wyniki opublikowano na łamach Stroke.

FISS-tris było wieloośrodkowym badaniem, w którym chorych z ostrym udarem niedokrwiennym mózgu z zakresu unaczynienia dużych naczyń losowo przydzielono do leczenia nadroparyną w dawce 0,4 ml dwa razy dziennie lub ASA w dawce 160 mg raz na dobę.

Analiza podgrup wykazała, że stosowanie LMWH związane było z poprawą rokowania (punktacja w skali Barthel >85) u pacjentów powyżej 68 r.ż. (iloraz szans [OR], 1,86, 95% PU 1,02-3,41, p=0,043) nieprzyjmujących leków przeciwpłytkowych (OR 1,85, 95% PU 1,06-3,21, p=0,029). LMWH miały również przewagę u chorych z objawowym zwężeniem w obrębie tętnic tylnego kręgu unaczynienia mózgu (OR 5,76, 95% PU 2,00-16,56, p=0,001).

Autorzy pracy sugerują możliwość korzyści ze stosowania LMWH w leczeniu ostrego udaru mózgu u pacjentów starszych, nieleczonych przeciwpłytkowo oraz chorych z istotnym zwężeniem tętnic tylnego kręgu unaczynienia mózgu. Ich zdaniem praca jedynie wskazuje kierunek, jaki powinny obrać dalsze badania leczenia ostrego udaru mózgu.

Stroke 2012; 43: 346-349

Złożona terapia aliskirenem i ARB lub ACE-I związana z większym ryzykiem hiperkaliemii – wyniki metaanalizy

W styczniowym numerze British Medical Journal opublikowano metaanalizę randomizowanych badań kontrolnych oceniającą bezpieczeństwo stosowania wielopoziomowej blokady układu renina-angiotensyna-aldosteron (RAA).

W tym celu autorzy badania dokonali przeglądu baz: Ovid Medline (od 1948 do maja 2011 r.), Embase (od 1980 do maja 2011 r.) oraz Cochrane (od 1993 do maja 2011 r.). Przeglądem objęto również prace zamieszczone w Clinical trials registry (www.clinicaltrials.gov), w bazie badań klinicznych firmy Novartis oraz prace prezentowane podczas kongresów American Society of Nephrology lub European Renal Association w ciągu ostatnich 5 lat.

Do metaanalizy włączono 10 badań kontrolnych, w których oceniano częstość występowania hiperkaliemii lub ostrego uszkodzenia nerek (acute kidney injury, AKI) u pacjentów przyjmujących przez co najmniej 4 tygodnie złożoną terapię aliskirenem i inhibitorem konwertazy angiotensyny (ACE-I) lub antagonistą receptora dla angiotensyny (ARB) w porównaniu z pacjentami przyjmującymi tylko jeden lek z trzech wymienionych grup. W siedmiu badaniach porównano terapię złożoną aliskirenem z monoterapią antagonistą receptora dla angiotensyny, w pięciu z tych badań również z monoterapią aliskirenem. W dwóch badaniach oceniono złożoną terapię aliskirenem z ACE-I lub ARB vs monoterapia ACE-I lub ARB. W jednym badaniu porównano łączne stosowanie aliskirenu z ACE-I z monoterapią aliskirenem lub ACE-I.

Analizą objęto dane 4814 uczestników badań. Łączne stosowanie aliskirenu i ACE-I lub ARB związane było z istotnie większym ryzykiem wystąpienia hiperkaliemii w porównaniu z monoterapią ACE-I lub ARB (ryzyko względne [RR] 1,58, 95% PU 1,24-2,02) lub monoterapia aliskirenem (RR 1,67, 1,01-2,79). Ryzyko wystąpienia ostrego uszkodzenia nerek nie różniło się istotnie w grupie złożonej terapii w porównaniu z monoterapią ACE-I lub ARB (RR 1,14, 95% PU 0,68-1,89) lub monoterapią aliskirenem (RR 0,80, 95% PU 0,31-2,04).

Wyniki metaanlizy potwierdzają duże ryzyko wystąpienia hiperkaliemii podczas złożonej terapii aliskirenem i ACE-I lub ARB. W przypadku łącznego stosowania leków konieczne jest częste monitorowanie stężenia potasu.

Przy okazji przypominamy Państwu, że 2 stycznia 2012 roku producent aliskirenu wystosował komunikat do pracowników ochrony zdrowia informujący, że na podstawie wyników analizy etapowej badania ALTITUDE (ocena korzyści w zmniejszaniu ryzyka sercowo-naczyniowego oraz wpływu na funkcję nerek dołączenia aliskirenu do standardowego leczenia, w tym ACE-I lub ARB) nie należy stosować leku wraz z ACE-I lub ARB u pacjentów z cukrzycą. Producent zaleca w trybie rutynowym weryfikację leczenia pacjentów przyjmujących aliskiren (szczegóły na stronie Centrum Informacji o Leku: www.leki-informacje.pl).

BMJ 2012; 344: e42