Wprowadzenie

Postępowanie w chorobach serca i naczyń jak w żadnej innej dziedzinie medycyny regulowane jest przez zalecenia i wytyczne ekspertów, którzy przy ich ustalaniu kierują się wynikami randomizowanych wieloośrodkowych badań klinicznych. Dysponujemy obecnie bardzo dobrze skonstruowanymi i często aktualizowanymi wytycznymi postępowania w prewencji chorób układu krążenia, w niewydolności serca i chorobie wieńcowej. Niestety pacjentów z chorobami nowotworowymi wykluczano z badań klinicznych, których wyniki stanowią podstawę ustalania zaleceń. Współistnienie chorób układu krążenia i nowotworowych stwarza skomplikowane i trudne sytuacje kliniczne.

Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego czynnikami ryzyka choroby nowotworowej

Choroby układu krążenia i nowotworowe to najczęstsze przyczyny chorobowości i śmiertelności na świecie [1]. Okazuje się, że przyczyną tych chorób mogą być wspólne czynniki toksyczne, np. dym tytoniowy, a dla wielu typów nowotworów występują wspólne z chorobami serca czynniki ryzyka. Znanymi czynnikami ryzyka raka piersi u kobiet jest: nadwaga, otyłość i brak ruchu [2]. Otyłość zwiększa to ryzyko o 63%, a nadwaga o 34%. W niektórych obserwacjach epidemiologicznych 62% kobiet z rakiem piersi było otyłych lub miało nadwagę, a 36% nie podejmowało aktywności fizycznej [3]. W raku piersi z nadekspresją receptora typu 2 dla naskórkowego czynnika wzrostu (ErbB2/HER2) częściej niż w populacji ogólnej występuje nadciśnienie tętnicze, nadwaga i brak aktywności fizycznej [4]. Zarówno choroby układu krążenia, jak i nowotworowe częściej występują u ludzi starszych i wraz z wiekiem częstość występowania obu schorzeń rośnie. Wśród pacjentów z nowo wykrytym nowotworem po 75 r.ż. częstość chorób serca wynosi 20% [5]. W populacji leczonej chemioterapią z powodu raka jądra u 97% osób obecny jest co najmniej jeden czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego (nadciśnienie, hipercholesterolemia, palenie tytoniu, dodatni wywiad rodzinny) [6]. Analizy niektórych obserwacji epidemiologicznych sugerują, że kilka lat przed zachorowaniem na nowotwór wzrasta ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową [7]. W populacji wyleczonej z raka jądra [6] i piersi [8,9] obserwuje się zwiększone ryzyko incydentów sercowych. W jednym z badań wykazano wzrost ryzyka choroby wieńcowej w ciągu pierwszych sześciu miesięcy po rozpoznaniu nowotworu. Również wystąpienie przerzutów nowotworowych było powiązane ze zwiększonym ryzykiem choroby wieńcowej [10]. Choroba wieńcowa często poprzedza nowotwór i może być następstwem agresywnego leczenia choroby nowotworowej [11]. Nie zaskakuje zatem, że choroby serca występują często u chorych na nowotwory i na odwrót – nowotwory występują często u chorych na serce.