Wprowadzenie

Według piśmiennictwa 0,02-7% zabiegów endowaskularnych może być powikłanych powstaniem tętniaka rzekomego, a 0,005-2,8% rozwojem jatrogennej przetoki tętniczo-żylnej [1-4]. Wśród tzw. dużych powikłań naczyniowych po nakłuciu tętnic w pachwinach tętniaki rzekome stanowią 61,2-82%, duże krwiaki 11,2-23,1%, jatrogenne przetoki tętniczo-żylne 1,2-11,7%, krwotoki zewnętrzne 6,1-8,6%, a niedrożność dużych pni tętniczych z powodu zakrzepicy, odwarstwienia złogów lub rozwarstwienia ściany stanowią 3,1-9,8% zdarzeń [5-8].

Tętniaki rzekome są wewnętrznym wynaczynieniem krwi po przerwaniu ciągłości ściany naczynia. Dzięki zachowaniu komunikacji między zbiornikiem wynaczynionej krwi a światłem naczynia utrzymany zostaje ciągły, wirowy przepływ w obrębie zmiany, z rytmicznym wylewaniem się krwi do jamy tętniaka podczas skurczu oraz z jej powrotem do naczynia w trakcie rozkurczu. Bezpośrednio po wynaczynieniu rozmiary tętniaka rzekomego są ograniczone przez rozwarstwione tkanki, wśród których zmiana może się dowolnie szerzyć przez stopniowe powiększanie rozmiarów jamy tętniaka lub przez poszerzanie rozległości nadzianki krwistej.

Z czasem dochodzi do wytworzenia pseudotorebki otaczającej komorę tętniaka rzekomego, utworzonej z różnej grubości warstwy skrzeplin przyściennych podlegających stopniowej organizacji (włóknieniu). Tworzeniu pseudotorebki może towarzyszy proces pokrywania wnętrza jamy tętniaka komórkami śródbłonka, migrującymi ze światła uszkodzonego naczynia. Zjawisko to istotnie ogranicza prawdopodobieństwo samoistnego wykrzepnięcia zmiany, a także zmniejsza skuteczność leczenia zachowawczego za pomocą ucisku. Niestety powstanie anatomicznego ograniczenia zmiany nie idzie w parze ze zwiększeniem wytrzymałości mechanicznej powstałej bariery czy też ze zmniejszeniem ryzyka gwałtownego poszerzenia rozległości wynaczynienia, co może prowadzić do rozwoju hipowolemii lub do zgonu pacjenta [3,9].

Tętniaki rzekome są czasami określane mianem tętniącego krwiaka. Określenie to jest używane wyłącznie w niektórych regionach Polski i nie znajduje odpowiednika w zagranicznej terminologii medycznej. Niezależnie od lokalnego stosowania tego określenia jego użycie może przyczynić się do nieporozumień, ponieważ praktycznie każdy krwiak stykający się bezpośrednio z tętnicą i wyczuwalny przez powłoki jest „tętniącym” krwiakiem, niezależnie od obecności przepływu w zmianie.

Etiologia i obraz kliniczny tętniaków rzekomych

Jeszcze do niedawna główną przyczyną powstawania tętniaków rzekomych były urazy styczne naczyń, np. rany kłute lub uszkodzenia naczyń towarzyszące złamaniu kości. Ostatnio dominują urazy jatrogenne powstające podczas cewnikowania dużych naczyń [9,...