Wybrane leki stosowane w leczeniu stanów pilnych i stanów nagłych w nadciśnieniu tętniczym

Kaptopryl

Inhibitor konwertazy angiotensyny stosowany w dawce 12,5-25 mg podjęzykowo działa po 15 minutach i osiąga szczyt działania po godzinie. Jest jednym z najczęściej stosowanych leków do doraźnego obniżenia ciśnienia tętniczego. Wśród działań niepożądanych należy wymienić niewydolność nerek.

Furosemid

Diuretyk pętlowy jest stosowany dożylnie lub doustnie w dawce jednorazowej 20-40 mg, można go również stosować w ciągłym wlewie dożylnym. Po podaniu dożylnym początek działania następuje po 2-5 minutach i utrzymuje przez kolejne 2-3 godziny. W czasie stosowania furosemidu należy suplementować potas, ponieważ hipokaliemia jest istotnym działaniem niepożądanym leku.

Nitrogliceryna

Ten wazodylatator wykazuje silniejszy wpływ rozszerzający na żyły niż na tętnice. Obniża ciśnienie tętnicze przez obniżenie obciążenia wstępnego. Nitrogliceryna podawana dożylnie we wlewie ciągłym obniża ciśnienie już po 1-3 minutach. Działanie leku utrzymuje się w czasie trwania wlewu. Wskazana jest do doraźnego obniżania ciśnienia u chorych z ostrą niewydolnością lewej komory i ostrym zespołem wieńcowym. Działania niepożądane to ból głowy, nudności, wymioty, tachykardia. Przy dłuższym stosowaniu powoduje rozwój tolerancji.

Nitroprusydek sodu

Najsilniej działający spośród wazodylatatorów. Działa zarówno na tętniczki, jak i żyły, obniża ciśnienie przez zmniejszenie obciążenia wstępnego i następczego. Można go stosować w większości stanów naglących w nadciśnieniu tętniczym. Główne działania niepożądane to nudności, wymioty, pogorszenie stanu psychicznego, kwasica mleczanowa, które są wynikiem toksycznego działania na organizm tiocyjanków (metabolitów nitroprusydku sodu). W celu uniknięcia działań niepożądanych leku zaleca się stosowanie możliwie najmniejszej dawki leku, monitorowanie parametrów życiowych chorego oraz unikanie stosowania leku w przypadku niewydolności nerek. Jeśli zachodzi konieczność zastosowania dużych dawek leku (10 µg/kg/min), zaleca się skrócenie czasu wlewu poniżej 10 minut.

Urapidyl

Urapidyl jest alfa-adrenolitykiem, antagonistą ośrodkowego receptora dla serotoniny. Stosowany jest dożylnie początkowo w bolusie w dawce 12,5-25 mg, a następnie we wlewie ciągłym w dawce 5-40 mg/min. Działa po 3-5 minutach. Objawy niepożądane to osłabienie, hipotonia, bóle i zawroty głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Esmolol

To względnie kardioselektywny beta-adrenolityk. Początek działania leku obserwuje się 1-2 minutach, a całkowity czas działania wynosi ok. 20 minut. Stosuje się go w dawce 0,5-1 mg/kg mc. (bolus), a następnie we wlewie dożylnym w dawce 50-300 µg/kg mc./min. Może być stosowany w rozwarstwieniu aorty oraz w zapobieganiu pointubacyjnemu wzrostowi ciśnienia tętniczego. Działania niepożądane to hipotonia i nudności.

Dihydralazyna

Ten wazodylatator zwiększa przepływ w łożysku nerkowym. Stosowany w dawce jednorazowej 10-25 mg, początek działania wykazuje po 10 minutach. Objawy niepożądane to bóle głowy, tachykardia i zaczerwienienie skóry. Jest przeciwwskazana w rozwarstwieniu aorty i w zaostrzeniu choroby wieńcowej.

Fentolamina

Tabela 7. Dawkowanie wybranych leków stosowanych w celu doraźnego obniżenia ciśnienia tętniczego

Jest antagonistą receptorów alfa-adrenegicznych stosowanym w obniżaniu wysokiego ciśnienia tętniczego spowodowanego wzrostem aktywności amin katecholowych. Główne wskazania to przełom nadciśnieniowy u chorego z guzem chromochłonnym oraz przełom nadciśnieniowy spowodowany nagłym odstawieniem klonidyny. Fentolamina podawana dożylnie w bolusach po 5-10 mg działa po 1-2 minutach. Działanie leku jest tym silniejsze, im większy jest nadmiar amin katecholowych we krwi. Objawy niepożądane leku to tachykardia, dławica piersiowa, ból głowy i zaczerwienienie skóry.

Klewidypina

Jest dihydropirydynowym antagonistą kanału wapniowego trzeciej generacji jeszcze niedostępnym w Polsce. Działa na kanały wapniowe typu L. Po podaniu dożylnym początek działania ujawnia się po 2-4 minutach, czas działania wynosi 5-15 minut i zależy od dawki. Wlew dożylny leku zaczyna się od dawki 1-2 mg/h i jest zwiększany co 5-10 minut do dawki docelowej zależnej od wartości ciśnienia. Działania niepożądane to: nudności, wymioty, bóle głowy, dyskomfort w klatce piersiowej.