Wprowadzenie

Od ponad 140 lat znany jest związek choroby nowotworowej i żylnych powikłań zakrzepowych – zakrzepicy żył głębokich (ZŻG) i jej skutku, czyli zatorowości płucnej (ZP), oraz zakrzepicy żył trzewnych, wspólnie określanych jako żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ). Obecnie wiemy, że ŻChZZ występuje u 4-20% chorych na nowotwory złośliwe i jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów w tej grupie chorych (po chorobie podstawowej) [1-3]. W analizie obejmującej dane ponad 66 000 hospitalizowanych pacjentów z nowotworami roczna zachorowalność na ŻChZZ wynosiła 12,3 na 1000 osób, podczas gdy w populacji ogólnej nie przekracza 2 na 1000. Największe zagrożenie zakrzepowe wiąże się z rakiem trzustki (17-57%), guzami mózgu (20-30%), rakiem jelita grubego (5-12%) i rakiem żołądka (10-15%) [4]. ŻChZZ może też poprzedzać rozpoznanie nowotworu. Chorobę nowotworową wykryto u 39% z 5451 chorych, u których ultrasonograficznie potwierdzono zakrzepicę żył głębokich kończyn dolnych, przy czym najczęściej rozpoznawanymi nowotworami w tej grupie był rak płuc (18,5%), jelita grubego (11,8%) i rak piersi (9,0%) [5]. Zagrożenie jest większe w postaci uogólnionej nowotworów. Podczas chemioterapii zagrożenie zakrzepowe wzrasta 6-krotnie w porównaniu z chorymi bez nowotworu [6]. Duże ryzyko wiąże się ze stosowaniem cisplatyny, szczególnie w dawkach tygodniowych >30 mg/m² (RR 2,71, 95% PU 1,17-6,30, p=0,02), w porównaniu z chemioterapią niezawierającą tego leku. Metaanaliza badań opublikowanych w latach 1990-2010 z udziałem 8216 pacjentów z guzami litymi poddawanych chemioterapii z zastosowaniem cisplatyny wykazała 1,92% żylnych powikłań zakrzepowo-zatorowych w tej grupie w porównaniu z 0,79% w grupie leczonych według schematów niezawierających cisplastyny [7]. Ryzyko powikłań krwotocznych u chorych na nowotwory złośliwe, którzy wymagali wdrożenia przewlekłego leczenia przeciwkrzepliwego, wynosi 12%, a odsetek nawrotów zakrzepicy sięga 21% rocznie mimo leczenia [8]. Powikłania zakrzepowe i ich leczenie często opóźniają wdrożenie chemioterapii lub wymuszają jej przerwanie oraz zwiększają koszty leczenia i przyczyniają się do pogorszenia jakości życia pacjentów. Wykazano, że rozpoznanie nowotworu w tym samym czasie, co epizodu ŻChZZ lub w ciągu roku od niego, wiąże się z trzykrotnym wzrostem rocznej śmiertelności. Tylko 12% chorych, u których wystąpiła ŻChZZ, przeżywa ponad rok (vs 36% chorych bez epizodu ŻChZZ w wywiadzie) [9].

W ostatnich latach okazało się, że w chorobie nowotworowej stosunkowo często dochodzi do ŻChZZ, która klinicznie przebiega skąpoobjawowo i jest wykrywana przypadkowo podczas wykonywania badań obrazowych mających na celu określenie zaawansowania no...