Wprowadzenie

Guz chromochłonny (pheochromocytoma) jest rzadką przyczyną nadciśnienia tętniczego. Odznacza się różnorodnym obrazem klinicznym – może przebiegać typowo (pod postacią napadowych zwyżek ciśnienia tętniczego z towarzyszącym zblednięciem, poceniem się, kołataniem serca i niepokojem), pod maską innych chorób (w tym różnych stanów kardiologicznych) lub bezobjawowo. Trzeba pamiętać, że objawy kliniczne mogą być dramatycznie wyrażone i stanowić zagrożenie dla życia. Sytuacje te mogą rozwinąć się bez uchwytnej przyczyny. Do ich rozwoju może dojść w wyniku podania leków czy indukcji znieczulenia ogólnego [1-4].

W praktyce klinicznej stosunkowo mało uwagi poświęca się objawom ze strony układu krążenia, a dotychczasowy stan wiedzy ograniczony jest przede wszystkim do prac kazuistycznych lub do badań z udziałem małych grup chorych. Doświadczenie kliniczne i przedstawione w piśmiennictwie opisy wskazują, że różne powikłania ze strony układu krążenia, w tym ostre stany kardiologiczne, mogą wysuwać się na plan pierwszy i stanowić pierwszą manifestację kliniczną omawianej postaci wtórnego nadciśnienia tętniczego. Należy odnotować opracowanie Prejbisza, Lendersa, Eisenhofera i Januszewicza, które ukazało się w 2011 roku na łamach czasopisma Journal of Hypertension i szeroko omawia powikłania ze strony układu krążenia u chorych z guzem chromochłonnym [4]. Natomiast w niniejszym opracowaniu omówiono wybrane sytuacje kliniczne zasługujące na szczególną uwagę ze względu na wyniki ostatnio opublikowanych badań oceniających występowanie groźnych powikłań kardiologicznych u chorych z guzem chromochłonnym.

Guz chromochłonny a ostre stany kardiologiczne

W retrospektywnej analizie danych 140 chorych z guzem chromochłonnym leczonych w uniwersyteckim ośrodku klinicznym w Paryżu [5] prześledzono częstość występowania ostrej kardiomiopatii katecholaminowej (zdefiniowanej przez autorów jako ból w klatce piersiowej i [lub] niewydolność serca wymagające hospitalizacji, cechy niedokrwienia mięśnia i upośledzenie funkcji skurczowej lewej komory w badaniach biochemicznych, zapisie EKG i [lub] badaniu echokardiograficznym oraz brak zwężeń w tętnicach wieńcowych). Ostrą kardiomiopatię katecholaminową stwierdzono u 15 chorych (11%), u 14 z nich guz chromochłonny nie był wcześniej rozpoznany. U 12 chorych wystąpił obrzęku płuc (u 10 chorych doszło do rozwoju wstrząsu kardiogennego, w tym u 2 chorych wymagającego zastosowania mechanicznego wspomagania czynności serca). Badanie echokardiograficzne wykonano u 13 chorych – u wszystkich stwierdzono istotnie obniżoną frakcję wyrzutową (10-40%), u sześciu pacjentów stwierdzono typowe objawy kardiomiopatii tako-tsubo lub odwróconej kardiomiopatii tako-tsubo, u pozostałych chorych stwierdzono uogólnioną hipokinezę mięśnia sercowego [5].