Nowotwory serca to choroby rzadkie. Postacie pierwotne we wszystkich grupach wiekowych mają najczęściej charakter łagodny. Mimo że obraz histologiczny nie wskazuje zwykle na proces złośliwy (nie dają przerzutów), mogą one niekorzystnie wpływać na chorobowość i śmiertelność pacjentów, wywołując zaburzenia rytmu serca i epizody zatorowe.

Wprowadzenie

Podstawowe metody obrazowania nowotworów serca – echokardiografia przezklatkowa (TTE – transthoracic echocardiography) i przezprzełykowa (TEE – transesophageal echocardiography), tomografia komputerowa (TK, CT – computed tomography), rezonans magnetyczny (MR – nuclear magnetic resonance) pozwalają na szybką identyfikację zmian i skuteczne leczenie. TTE jest pierwszym badaniem diagnostycznym u chorego z ostrym stanem kardiologicznym (tamponada, niewydolność serca, zatorowość), mogącym mieć związek ze zmianą ekspansywną o charakterze nowotworowym. Wprowadzenie technik trójwymiarowych obrazowania TTE/TEE, wielorzędowej TK, pozytonowej tomografii emisyjnej (PET – positron emission tomography) i nowoczesnych technik MR zwiększyło możliwości diagnostyczne nowotworów serca. Ponieważ guzy serca są trudno dostępne biopsji, nieinwazyjna ocena diagnostyczna ma kluczowe znaczenie w ustaleniu odpowiedniej terapii. Główne cele diagnostyki opierają się na wykazaniu: obecności lub braku patologicznej zmiany, określeniu jej lokalizacji, zasięgu i relacji z towarzyszącymi strukturami oraz wstępnym różnicowaniu stopnia złośliwości guza.

Epidemiologia i symptomatologia

Częstość występowania nowotworowych zmian pierwotnych serca wynosi 0,001-0,03% populacji ogólnej (w badaniach autopsyjnych 0,02%). U dorosłych większość to guzy łagodne – 75% przypadków; 25% stanowią postacie złośliwe, głównie mięsaki (ryc. 1).^1,2

Znacznie częściej (ok. 20-30 razy) w obrębie serca obserwuje się guzy wtórne – przerzutowe. Zdarzają się one u 10-12% chorych na nowotwory.^2,3 Dużą skłonność do dawania przerzutów do serca mają m.in. czerniak, rak płuc, rak piersi, mięsaki tkanek miękkich, białaczki.⁴ Czerniak złośliwy ma największy wskaźnik przerzutów do serca (>50% przypadków) z zajęciem osierdzia i mięśnia sercowego w porównaniu z wszystkimi innymi guzami.^5,6 Ekspansja zmian wtórnych dokonuje się najczęściej drogą limfatyczną, powodując zajęcie osierdzia i nasierdzia. Przerzuty krwiopochodne lokalizują się w mięśniu sercowym, a bezpośrednie naciekanie może objawiać się w postaci guza wewnątrzsercowego.^3,7

Nowotwory serca stosunkowo długo przebiegają bezobjawowo. Ich symptomatologia wynika przede wszystkim z lokalizacji i wielkości, a nie jedynie postaci histologicznej. Zaburzenia hemodynamiczne są konsekwencją zwężenia ujść zastawkowych. Towarzyszą...