Randomizowane badania kliniczne potwierdziły skuteczność i bezpieczeństwo leczenia statynami. Działania niepożądane tych leków zwykle są łagodne i przemijające. Należy jednak zwrócić uwagę na czynniki endo- i egzogenne zwiększające ryzyko ich wystąpienia, takie jak: wysokie dawki statyn, podeszły wiek, płeć żeńska, nieleczona niedoczynność tarczycy, niewydolność nerek, wątroby, nadużywanie alkoholu, niedobór witaminy D i interakcje lekowe. W związku z tym istotne jest monitorowanie leczenia statynami w grupach chorych szczególnie narażonych na ich działania niepożądane.

Wprowadzenie

Skuteczność i bezpieczeństwo leczenia statynami udowodniono w wielu dużych, randomizowanych badaniach klinicznych.^1-3 Działania niepożądane mają na ogół charakter przemijający, łagodny, a częstość ich występowania jest zbliżona do tej, jaką odnotowuje się w trakcie terapii inhibitorami konwertazy angiotensyny (ACEI – angiotensin converting enzyme inhibitors)⁴ lub lekami β-adrenolitycznymi.⁵ Do najczęstszych działań niepożądanych należą dolegliwości ze strony układu pokarmowego, mięśni, podwyższenie aktywności aminotransferazy alaninowej (AlAT), asparaginianowej (AspAT), rzadziej odnotowuje się rozwój cukrzycy, zaburzenia libido, łysienie, zwiększone ryzyko udaru krwotocznego, zaćmy itd. (tab. 1).⁶

Działania niepożądane związane ze statynami w 90% przypadków pojawiają się w ciągu 6 miesięcy od rozpoczęcia terapii lub zwiększenia dawki leku, w 75% już w pierwszych 10-12 tygodniach.⁷

Toksyczność statyn stała się przedmiotem szczególnego zainteresowania w 2001 r., w momencie wycofania z rynku ceriwastatyny (52 zgony z powodu rabdomiolizy).^8,9 Zwrócono wówczas uwagę na istnienie wielu czynników endo- i ezgogennych zwiększających ryzyko działań niepożądanych, głównie ze strony mięśni, w trakcie terapii statynami. Do czynników tych należą m.in. wysokie dawki statyn, podeszły wiek, płeć żeńska, nieleczona niedoczynność tarczycy, niedobór witaminy D, niewydolność nerek, wątroby, nadużywanie alkoholu, rasa azjatycka, interakcje lekowe (tab. 2).¹⁰

Nietolerancja statyn

Nietolerancja statyn oznacza brak możliwo ści stosowania leku z powodu pojawienia się istotnych klinicznie działań niepożądanych i/lub znacznego podwyższenia stężeń biomarkerów [prób wątrobowych >3 razy GGN lub kinazy kreatynowej (CK – creatine ki...

Działania niepożądane statyn

Mialgia, miopatia, rabdomioliza

Dolegliwości mięśniowe bez współistniejącego wzrostu stężenia CK określa się mianem mialgii, a w przypadku podwyższonego stężenia CK, często 5-10 razy powyżej GGN, rozpoznaje się miopatię.15 Objawy dotyczą głównie mięśni kończyn dolnych, okolic b...