Diagnostyka omdleń jest często trudna. Pacjent zwykle zgłasza się do lekarza w okresie międzynapadowym, gdy wyniki badań mogą być prawidłowe.

Wprowadzenie

Omdlenie, czyli przejściowa utrata przytomności, to jeden z najczęściej występujących objawów w przebiegu wielu chorób, ale pojawiający się również u osób zdrowych. Około 40% kobiet i 20% mężczyzn doznaje omdlenia przynajmniej raz w życiu. Istnieją dwa szczyty występowania omdleń – pierwszy pomiędzy 15 a 25 r.ż., gdy występują głównie omdlenia odruchowe, a drugi po 65 r.ż., gdy do omdleń odruchowych i hipotensji ortostatycznej dołączają się omdlenia związane z różnymi chorobami, najczęściej układu krążenia.¹

Diagnostyka omdleń jest często trudna i mozolna. Wprawdzie u części osób wywiad dotyczący okoliczności utraty przytomności jest tak charakterystyczny, że rozpoznanie nasuwa się samo, to jednak u wielu innych przyczyna omdlenia pozostaje nieznana pomimo intensywnej diagnostyki. Główną przyczyną niepowodzeń diagnostycznych jest fakt, że omdlenia występują sporadycznie i tylko w niewielkim odsetku przypadków możliwa jest rejestracja EKG i innych parametrów podczas samoistnego omdlenia. Tak więc najczęściej rozpoznanie przyczyny omdlenia opiera się na odtworzeniu objawów podczas testów prowokacyjnych lub na pośrednich przesłankach.

Inną przyczyną niepowodzeń diagnostycznych są błędy popełniane w toku diagnostyki. Jeśli nie przestrzega się zasad rozpoznawania przyczyn omdlenia zawartych w wytycznych European Society of Cardiology (ESC),¹ to ryzyko pomyłki diagnostycznej znacznie wzrasta. Poniżej postaram się opisać najczęściej popełniane błędy w toku diagnostyki omdleń, opierając się na danych z literatury i własnym doświadczeniu.

Wywiad

Wywiad jest pierwszym i często najważniejszym etapem diagnostycznym w omdleniach. U osób młodych bez organicznej choroby serca, z prawidłowym wynikiem oceny wstępnej, stwierdzenie występowania omdleń w typowych okolicznościach, takich jak przedłużona pionizacja, ciasne, duszne pomieszczenia, czy też na skutek takich bodźców, jak ból czy widok krwi, wystarczy do rozpoznania omdlenia odruchowego lub sytuacyjnego i dalsza diagnostyka jest zwykle zbędna. Można posłużyć się różnymi skalami punktowymi, zawierającymi dane z wywiadu, które z dużą dokładnością pozwalają na rozpoznanie omdlenia odruchowego.²

Czasem jednak można przeoczyć poważną chorobę. Jako przykład podam naszą pacjentkę – 20-letnią kobietę z omdleniami zdarzającymi się tylko w pozycji pionowej, czasem po wysiłku lub zdenerwowaniu, z prawidłowymi wynikami EKG, EKG metodą Holtera, ec...