Zapalenie mięśnia sercowego jest procesem chorobowym mogącym dawać wiele objawów klinicznych, dlatego jego diagnostyka stanowi wyzwanie dla lekarzy. Można w niej wykorzystać wiele badań (echokardiografia, rezonans magnetyczny serca, biopsja endomiokardialna), zatem niezwykle istotna jest znajomość ryzyka oraz korzyści związanych z zastosowaniem poszczególnych metod. Wczesne rozpoznanie choroby pozwala włączyć odpowiednie leczenie i zapobiec ciężkim powikłaniom.

Wprowadzenie

Zapalenie mięśnia sercowego (ZMS, myocarditis) to proces zapalny uszkadzający mięsień sercowy, będący wynikiem infekcji, reakcji autoimmunologicznej lub działania czynnika toksycznego. Obejmuje on najczęściej śródmięśniową i podnasierdziową warstwę mięśnia komór serca, a w niektórych przypadkach również osierdzie (perimyocarditis). Dokładna częstość występowania ZMS nie jest znana ze względu na brak pewnych kryteriów rozpoznania przy zastosowaniu jedynie nieinwazyjnej diagnostyki, często nawet bez wykonania rezonansu magnetycznego (MR – magnetic resonance). Złotym standardem diagnostycznym pozostaje biopsja endomiokardialna (EMB – endomyocardial biopsy), którą z różnych względów przeprowadza się bardzo rzadko w przypadku ZMS.^1,2 Wyniki badań autopsyjnych sugerują, że w grupie młodych dorosłych 10% przypadków nagłego zgonu sercowego jest związanych z ZMS.³

Ostatnim dokumentem dotyczącym ZMS opublikowanym przez European Society of Cardiology (ESC) jest raport grupy ekspertów z 2013 r.¹

Etiologia i klasyfikacja

 W piśmiennictwie można znaleźć różne klasyfikacje ZMS, oparte na wielu kryteriach. Podstawowy podział (tab. 1) uwzględnia etiologię ZMS: infekcyjne (bakterie, wirusy, grzyby, riketsje, pasożyty), związane z odpowiedzią immunologiczną (alergeny, alloantygeny, autoantygeny) oraz toksyczne (narkotyki, leki, metale ciężkie, czynniki fizyczne). Najczęstszą przyczyną ZMS w Europie i Ameryce Północnej są wirusy. Przyjmując za podstawę wyniki badania histologicznego, rozróżnia się limfocytowe, olbrzymiokomórkowe, granulocytowe, eozynofilowe oraz neutrofilowe ZMS.

Obraz kliniczny myocarditis może też przypominać inne choroby kardiologiczne, w związku z czym wprowadzono podział na ZMS przypominające ostry zespół wieńcowy (ACS-like; ACS – acute coronary syndrome) oraz mające postać zagrażających życiu arytmii (life threatening arrhythmias), ostrej niewydolności mięśnia sercowego (new onset heart failure) i przewlekłej niewydolności serca (chronic heart failure) (tab. 2). W diagnostyce różnicowej ZMS w pierwszej kolejności należy uwzględnić ostry zespół wieńcowy oraz niewydolność mięśnia sercowego na tle niezapalnym. W przypadkach o piorunującym przebiegu diagnostyka różnicowa powinna objąć sepsę, ostrą niedomykalność mitralną oraz kardiomiopatię tachyarytmiczną.